چکیده:
یکی از مسائل پیچیده و قابل تامل در مبحث خداشناسی، موضوع تشبیه و تنزیه است. تشبیه و تنزیه را میتوان دو حالت عقلی و روحی شناخت حق تعالی توسط انسان دانست. در تشبیه، انسان برخی از صفات همچون شنوایی یا بینایی را به حق تعالی نسبت میدهد که برای نمونه میتوان به داستان موسی و شبان در مثنوی مولانا اشاره نمود. البته دلیل این تشبیهات را میتوان در برخی از احادیث و آیات جست. هرچند که گاه عدهای در این تشبیهات آن قدر مبالغه میورزندکه دانشمندان علوم اسلامی، در مقابله با این گروه، بحث تنزیه را مطرح میکنند و حق تعالی را نسبت به صفات بشری منزه میشمارند و آیات مورد استثناء اهل تشبیه را به گونهای تفسیر میکنند که معنای واقعی نداشته باشد. این نوشتار با روش توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، ضمن بررسی جداگانة نظریات ابن عربی و مولانا، برآن است تا از طریق شناخت دیدگاه این دو عارف بزرگ، شیوة صحیح برخورد با مسئلة تشبیه و تنزیه را نشان بدهد.
One of the complicated and conspicuous issues in the field of theology is the theme of likeness and pureness. Similarness and pureness can be considered as the rational and spiritual state of the recognition of the transcendence by man . In similarity, man attributes some traits such as hearing or sight to truth, for example, one can refer to the story of Moses and the pastor in Rumi's Mathnawa . Of course, the reason for these similes can be found in some of the hadiths and verses . Although some people in the simile sometimes exaggerate so much that Islamic scholars have come up against Tanzania in confronting this group and The privilege of excellence is distinguished from human traits and Exemplified verses of simile are interpreted in a way that does not have a real meaning . This paper, by a descriptive method based on library studies, while investigating the separate views of Ibn Arabi and Maulana, seeks to demonstrate the correct way of dealing with the likeness and temporal problem by recognizing the views of these two great mystics .
خلاصه ماشینی:
برخي از اين آثار عبارت اند از: - سيد مظهري، منيره ، مسئله تشبيه و تنزيه خداوند از نگاه ابن عربي، پاييز ١٣٨٦ - ايمـاني، محمـد رسـول ، جسـتاري در مسـئله تشـبيه و تنزيـه در کلمـات ابـن عربـي و شارحان وي، مجله معرفت ، سال بيستم ، شماره ١٦١، ارديبهشت ١٣٩٠ - حيدري، حسين ، تشبيه و تنزيه حـق تعـالي در عاشـقانه هـاي مولـوي، نشـريه دانشـکده الهيات مشهد، شماره ٤٧ و ٤٨، بهار و تابستان ٧٩ - شيرواني، علي، تشبيه و تنزيه نزد ابن عربي، فصلنامه علمي – پژوهشي آيين حکمـت ، سال پنجم ، شماره مسلسل ١٨، زمستان ١٣٩٢ ١-٣- ضرورت و اهميت تحقيق يکي از راه هاي بررسي شبهات ديني و اعتقادي بررسي ديدگاه ها و باورهاي عارفان و صوفيان با تکيه بر آثار آنان است .
٢-١- تنزيه و تشبيه از نگاه ابن عربي ابن عربي معتقد است که تنزيه و يا تشبيه هرکدام به گونه اي حق تعـالي را تقييـد و تحديـد ميکنند: «بدان که آموزة تنزيه از منظر اهل حقايق (يعني، کساني که به حقـايق الهـي بـه معنـاي واقعـي معرفت دارند) عين تحديد و تقييد [حق ] است ؛ زيرا منزه (کسـي کـه خداونـد را منـزه محـض ميداند) يا جاهل است ، يا آدابدان نيست ؛ زيرا اگر اصرار ورزد که خداوند منزه محض اسـت و تمام ملاحظات ديگر را ناديده بگيـرد، بـا ايـن اسـائۀ ادب خـود حرمـت حـق تعـالي و تمـام رسولان صلوات الله عليهم را، ولو از روي ناداني، رعايت نکرده است .