چکیده:
برخی از فقهای معاصر امامیه، توافق راجع به تغییر میزان مهر را فاقد اعتبار قانونی و
شرعی دانسته و ترتب آثار مهر را بر چنین توافقی بر خلاف موازین شرع می دانند.
ولی با توجه به مفهوم و ماهیت مهر و عموم ادله ضرورت پیروی از شرط و عقد و
نظر مشهور فقهای امامیه بر امکان جعل شرط خیار در مهر و اقاله آن و توافق
زوجین به مهر به جای پرداخت مهرالمثل، می توان توافق راجع به کاهش و یا
افزایش میزان مهر را معتبر تلقی کرد و آن را مشمول احکام و آثار مهر دانست.
خلاصه ماشینی:
نخست - مفهوم مهریه منظور از طرح بحث مفهوم مهر در اینجا روشن کردن این امر است که آیا مهر به مالی که در ضمن عقد نکاح تعیین میشود گفته میشود یا مهر به مالی اطلاق میشود که به مناسبت عقد ازدواج به زوجه تمکیک میشود اعم از اینکه تعیین مالی بعنوان مهریه در ضمن عقد نکاح و یا بعد از عقد نکاح باشد و همینطور آیا ثبات میزان مال تعیین شده داخل در مفهوم مهر است یا ثبات میزان مهر جزء مفهوم مهر نمیباشد؟ برای رسیدن به این هدف به بررسی مفهوم مهر از دیدگاههای مختلف میپردازیم : ١-١- مفهوم مهر از نظر آیات و روایات در قرآن کریم نه تنها تعریفی از مهر بعمل نیامده است بلکه واژه مهر نیز مورد استعمال واقع نشده ، ولی در آیات متعدد با استفاده از لغات معادل مانند؛ صداق ، نحله ، فریضۀ، اجر، طول ، پرداخت مهر مورد تکلیف واقع گردیده است از جمله : ١ – آیه چهارم سورٔە نساء 2 «صداق های زنان را به عنوان بخشش و نحله پرداخت نمائید.
اما همین خصوصیت توافقی بودن مهر در بیان فقها به اطلاق برگزار شده ، و آنان به دقت روشن نکرده اند که چنانچه در هنگام ازدواج مهر تعیین نشود آیا طرفین میتوانند بعداً به تعیین آن مبادرت نمایند یا خیر؟ بایدگفت با عنایت به اینکه در تعریف فقهی هیچگونه قیدی برای مهر در این خصوص وجود ندارد و آنان توافق را ارکان اصلی تعیین مهر میدانند و بدیهی است آنچه موجب منشأ آثار بوده اراده زوجین و توافق ناشی از آن است و نه شکل و زمان و مکان بیان اراده و بعلاوه هیچگونه منع و ردعی ١٢۵ از سوی شارع در مورد توافق بر مهریه بعد از نکاح نرسیده است لذا توافق زوجین بعد از ازدواج به مهر هیچگونه مغایرتی با موازین شرعی ندارد.