چکیده:
برای بیان کاربرد استصحاب در موارد استنباطی در کتب فقهی و استفاده از آن به عنوان یک دلیل در شبهات موضوعیه
در مرحله اول اصولعملیه و استصحاب را توضیح داده و سپس بهبیان انواع تقسیمات استصحاب از قبیل استصحاب حکمی
و موضوعی» استصحاب وجودی و عدمی پرداختهایم و این اشکال را طرح کردهایم که اگر استصحاب عدم در جایی جریان
یابد که مورد استصحاب, امر عدمی باشد در این صورت واضح است که دیگر نوبت به اجرای اصل برائت نمیرسد این
اشکال را اینچنین جواب دادهایم که استصحاب عدم همیشه بعد از یک امر وجودی مطرح میگردد و در مواردی که از اول
عدم بوده است و سپس در مورد آن شکی حاصل میگردد این از مصادیق اصل برائت است و ده مورد از کاربرد استصحاب و
استصحاب عدم را بطور مفصل توضیح دادهایم.
خلاصه ماشینی:
بر خلاف تعریف ماده قانونی که درآن الفاظ در مقام رسیدگی به کار رفته است امام جناب دکتر شمس در تعریف خودش مجموعه تشریفاتی را که از طریق آنها مشکل حقوقی برای رسیدن به راه حل حقوق به مرجع قضاوتیتسلیم میگردد را آیین دادرسیمدنی نامیده اند هدف ما در این مقاله همین است و بیان میشود آنچه که در کتابهای فقهی به عنوان آیین دادرسی مدنی البته نه در کلام بلکه در عمل آمده است مربوط به مقام رسیدگی است و راه حل حقوقی را بیان مینمایند و فقها در کتاب قضا، در مورد کیفیت حکم از قبیل شناختن مدعی و منکر، اقرار و انکار و سکوت مدعی علیه ، نحوه انعقاد یمین ، نحوه رسیدگی به دلیل شاهد و یمین و در مورد تعارض ادله به تفصیل سخن گفته اند و کتاب مخصوصی تحت عنوان کتاب شهادات را بطور مستقل در کتب فقهی آورده اند فقها به این دو کتاب بسنده نکرده اند و در اکثر کتب فقهی باب عقود از قبیل تجارت ، رهن ، حجر، ضمان ، صلح ، شرکت ، مضاربه ، مزارعه ، مساقات ، ودیعه ، عاریه ، اجاره ، وکالت ، سکنی و حبس و در کتب ایقاعات از قبیل طلاق ، اقرار، جعاله ، و کتب احکام از قبیل غصب ، شفعه ، احیاء موات ، لقطه ، فرائض (ارث )، حدود و تعزیرات ، قصاص و دیات ، راه حل حقوقی دعوای مربوط به آن عقد و ایقاع و احکام را در مقام رسیدگی بیان نموده اند با توجه به وسعت کار انجام شده در مورد آیین دادرسی مدنی در کتب فقهی که گنج بیپایان و پرچم هدایت حقوقدانان است از این گنج بیپایان توفیق الهی نصیب بنده گردید که بتوانم ده مورد مربوطه از کتاب الرومنه البهیه فی الشرح اللمعه الدمشقیه را بخوانم تا از درک ارتباط تنگاتنگی که بین ابتکارات معمار مبتکر اصول عملیه شیخ اعظم انصاری(ره ) در مقام رسیدگی در مشکل حقوقی یعنی میان راه حل حقوقی در دعوایحقوقی از اول تالیف کتب فقهی وجود داشته است دهانم شیرین گردد و ثمره آن را تحت مقاله ای با عنوان کاربرد استصحاب در فقه و قانون به فقها و حقوقدانان تقدیم نمایم .