چکیده:
مقدمه: حسآمیزی پدیدهای ادراکی و عصب شناختی است که بر اساس آن، تحریک یکی از حواس موجب تحریک یک یا چند حس دیگر میشود. اولمان(1964) برای نخستین بار سلسله مراتبی را برای انتقال حواس در حسآمیزی زبانی معرفی کرد. پژوهشگران طرح حاضر اندیشه اولمان را به عنوان چارچوب نظری انتخاب کردند تا دریابند در پیکرهای متوازن از زبان فارسی، بازنمایی کدامیک از حواس در بیشترین تعامل با یکدیگر هستند و نیز سلسله مراتب انتقال حواس در زبان فارسی چگونه است؟ روش: به این منظور، ابتدا پیکرهای متوازن از زبان فارسی با بهرهگیری از پایگاه دادههای زبان فارسی تنظیم شد، سپس با استفاده از کلیدواژههای مربوط به حواس پنجگانه و حوزههای مرتبط، جملات دربردارنده موارد حسآمیزی استخراج و الگوی انتقال حواس در زبان فارسی مشخص شد. یافتهها: دادههای برگرفته از پیکره نشان داد که در زبان فارسی، حواسی که با بالاترین بسامد در جایگاه حوزه مبدأ و مقصد درنگاشتهای حسآمیخته واقع میشوند به ترتیب عبارتند از حس لامسه و شنوایی. همچنین سلسله مراتب انتقال حواس در زبان فارسی تفاوتهایی را با الگوی پیشنهاد شده از سوی اولمان و نیز سایر زبانها نشان داد. نتیجهگیری: نتایج آماری بازنمود حسآمیزی در زبان فارسی و مقایسه آن با سایر زبانها نشان داد که زبانها در تعامل حواس پنجگانه از مفاهیم حسی پایه یعنی لامسه و چشایی استفاده میکنند تا مفاهیم حسی پیشرفته یعنی بینایی و شنوایی را توصیف و بیان کنند، اما ارجحیتهای پارامتری از زبانی به زبان دیگر متفاوت است.
Introduction: Synesthesia is a perceptual phenomenon in which the stimulation of one sense triggers the stimulation of one or more other senses. Ullmann (1964) proposed a hierarchy of sense transfers in synesthetic metaphors. This research employs Ullmannchr(chr('39')39chr('39'))s notion as its theoretical framework to discover which sense transfers are the most common and what is the overall sense transfer hierarchy in Persian? Method: To answer the questions, a balanced corpus of Persian was designed, using the Persian Linguistic Database (PLDB). The corpus was searched for the keywords related to the five senses and the related fields to extract the sentences containing synesthetic metaphors to find out the hierarchy of sense transfers in Persian Results: The corpus-based data revealed that the most common source and target domains in sense transfers in Persian are respectively touch and hearing. As well, the hierarchy of sense transfers in Persian revealed some differences in comparison to the hierarchy of sense transfers in Ullmann’s and the other languages. Conclusion: The corpus-based data in Persian and the other languages revealed that languages employ the universal pattern of using basic senses of touch and taste to describe the differentiating senses of hearing and vision, but with a parametric preference which is language-specific.