چکیده:
با تأملی در منابع تاریخی عصر ایلخانی، تیموری و بهویژه تواریخ محلّی ایالاتِ جنوب کشور خصوصاً کرمان طی قرون هفتم تا نهم هجری، بهطور مکرّر به نام دو قوم اوغانی و جرمانی (جرمایی) برمیخوریم. اقوامی که در چالشهای سیاسی نظامی فراوانی نقش داشته و در منابعِ یادشده از درگیریهای آنان با حکّام قراختایی و مظفّری کراراً گزارش شده است. بهرغم نقش سیاسی و نظامی مهم و تأثیرگذار اقوام مذکور در برههای از تاریخ ایران و بهویژه ایالت کرمان، پیشینه و خاستگاه این دو قوم، مغفول باقی مانده و ریشۀ اصلی نژادی آنها هنوز بر کسی روشن نیست. بر همین اساس نوشتار حاضر با کاربست روش تحلیلی و با استفاده از دادههای موجود در منابع کتابخانهای بر آن است تا ضمن واکاوی پیشینه و خاستگاه اقوام مذکور، ریشۀ نژادی آنان را نیز مورد مداقّه قرار دهد. نتایج بهدست آمده حاکی از آن است که اوغانها -که پژوهشـگران امروزی افغان تلاش دارند آنها را اجداد افغانهای امروزی بدانند-به نقل اکثر منابع تاریخی در ارتفاعات سلیمان در شمالغربی پاکستان امروزی سکونت داشتهاند و در نزدیکی آنها در ناحیۀ شمالی کوههای سلیمان و غرب رودخانۀ سند منطقهای به نام کرّمان و یا جرّمان (جرما) بوده که احتمالاً خاستگاه جرمانیان است، اگرچه این فرضیه را نیز نمیتوان رد کرد که ممکن است این اقوام از مهاجران مغول و یا تُرک بوده و همزمان با حملۀ چنگیزخان به ایران، به این نواحی کوچیده باشند.
Reflecting on the historical sources of the Ilkhanids and Timurids era, and especially the local histories of the southern states of the country, especially Kerman, during the seventh to ninth centuries AH, we often come across the names of two Oghani and Jermani tribes; two tribes that have been involved in many political and military challenges and have been repeatedly reported in the sources to have clashed with the rulers of Qara Khitai and Muzaffarid. Despite the important and influential political and military role of these tribes at a time in the history of Iran, and especially in Kerman province, the background and origins of these two peoples have been neglected and their main racial roots are still unclear. Accordingly, the present article investigates the background and origin of these tribes and their racial roots. The findings show that Oghans, whom modern Afghan researchers are trying to identify as the ancestors of modern-day Afghans, have settled in the highlands of northwestern today’s Pakistan. According to most historical sources, close to them and in the north of the Suleiman Mountains and the west of the Indus River is a region called Kerman or Jerman (or Jerma), which is probably the origin of the Germans, although it cannot be ruled out that these tribes may have been Mongol or Turkish immigrants who at the same time as Genghis Khan’s invasion of Iran, they migrated to these areas.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده حاکی از آن است که اوغان ها -که پژوهشـگران امروزی افغان تلاش دارند آنها را اجداد افغان های امروزی بدانند-به نقل اکثر منابع تاریخی در ارتفاعات سلیمان در شمال غربی پاکستان امروزی سکونت داشته اند و در نزدیکی آنها در ناحیۀ شمالی کوه های سلیمان و غرب رودخانۀ سند منطقه ای به نام کرمان و یا جرمان (جرما) بوده که احتمالا خاستگاه جرمانیان است ، اگرچه این فرضیه را نیز نمیتوان رد کرد که ممکن است این اقوام از مهاجران مغول و یا ترک بوده و همزمان با حملۀ چنگیزخان به ایران ، به این نواحی کوچیده باشند.
در منظومه ای کهن از شاعری ناشناخته که اول بار به همت ترنر ماکان (Turner Macan) در سال ١٨٢٩ میلادی و بر اساس نسخه های موجود در هندوستان ، تصحیح و در ملحقات شاهنامه جای داده شده است با حکایت نبرد رستم با راهزنی به نام کک کوهزاد روبه رو میشویم که در قلعه ای واقع در نزدیکی زابل پناه گرفته و از آنجا به غارت قوافل میپردازد (فردوسی؛ ماکـان ، ١٣٧٩: ٦٢٨-٦٣٦) در توصیف این راهزن و نیروهای تحت امر او این گونه سروده شده است : به دژ در یکی بدکنش جای داشت که در رزم با اژدها پای داشت نژادش ز اوغان ، سپاهش بلوچ ابر دشت خرگاه بگزیده کوچ نژادش ز افغان ، سپاهش هزار همه ناوکانداز و ژوبین گذار نشسته در آن دشت بسیار کوچ ز افغان و لاچین و کرد و بلوچ (داستان کک کوه زاد، ١٣٨٤: ٢٣٧) این منظومۀ کوتاه که ملک حسین سیستانی صاحب احیاء الملوک، قدمت آن را به قبل از اسلام میرساند و مدعی است که این قصه در ادبیات شفاهی سیستان مشهور بوده ، توسط پژوهشگران معتبری چون ذبیح الله صفا و محمدامین ریاحی نیز تأیید و بر اصالت آن صحه گذاشته شده است (صفا، ١٣٥٢: ٣٢٠؛ ریاحی، ١٣٨٧: ٣٣٩) پژوهشگران مذکور سرایش این منظومه را به قرن ششم و یا حتی قرون قبل متعلق میدانند که نشان از آن دارد که این منظومه به قبل از حمله ء مغول تعلق دارد (غفوری، ١٣٩٢: ٥٤).