چکیده:
«هوی هوی یائو فانگ» یک دانشنامۀ داروهای گیاهی و طب اسلامی است که در نیمۀ دوم سلسلۀ مینگ (1368-1644م./769-1054ه.ق.) به زبان چینی و توسط دانشمندان مسلمانی ناشناخته در چین به رشتۀ تحریر در آمده است. در این کتاب انواع نسخ دارویی و دانشهای مربوط به داروشناسی، تئوریهای طبی و روشهای درمانی طب اسلامی موردبحث قرار گرفته است. این مقاله درصدد تحلیل و بررسی منابع و مشخصات مصنفان این کتاب با تطبیق با متن «قانون در طب» است و به دو قسمت تقسیم میشود: در قسمت اول با مرور تحقیقات پیشین به تحلیل ویژگیهای فصلبندی این کتاب و برخی از آوانویسی فارسی چینی اسامی نسخ دارویی در این کتاب پرداخته شده و مقاله نشان میدهد که این کتاب ترجمۀ مستقیم منابع معین طب اسلامی (ایرانی و عربی) به چینی نیست بلکه یک دانشنانۀ پزشکی جدید است که مؤلفان مسلمان بعد از جمعآوری و تنظیم نسخههای ترجمۀ چینی کتابهای طبی فارسی و عربی که به چین معرفی شده بود برحسب روش فصلبندی خودشان تألیف کردند. در قسمت دوم با بررسی انواع واژگان فارسی، چینی و آوانویسیهای چینی فارسی که در کنار اسم داروها برای توضیح معنیشان نوشته شده است برخی از مشخصات نویسندگان این کتاب مشخص شده است: اولاً مولفان مهاجرین مسلمانی از ایران و سرزمینهای عرب یا اولاد آنها بودند که زبان چینی را یاد گرفتند اما بر زبانهای مادریشان (فارسی و عربی) مسلط نبودند؛ ثانیاً این مصنفان هنوز بر دانشهای داروشناسی چین تسلط نداشتند و در واقع سطح پایین شناخت مردم چین آن زمان از خاصیتهای بعضی داروها را منعکس کرده است.
“Hui Hui Yao Fang:《回回藥方》is a large encyclopedia of Islamic medicine compiled in the late middle Ming Dynasty. This text includes a wide variety of medical knowledge including prescriptions, theories, and therapies. This paper first reviews the existing scholarly literature and history of “Hui Hui Yao Fang,” which reveals that “Hui Hui Yao Fang” is not merely a Chinese translation of one or more Arabic or Persian medical books, but rather it is a new medical encyclopedia compiled by authors who rewrote and reorganized the contents of various Chinese translations of different Arabic and Persian medical books that had been introduced to China during that period. Considering the connection between Chinese transliterations of foreign words and their annotations in this work, the second part of this paper is a comparative reading of “Hui Hui Yao Fang” and prominent Islamic medical books (Arabic and Persian). By analyzing the phenomenon of language in this book, I come to the conclusion that “Hui Hui Yao Fang” is a compilation of Chinese translations of various Arabic and Persian medical literature introduced to China during the Yuan and Ming Dynasties, and that it was composed by the Huihui (Muslims from Iran and Arab nations), who assimilated into the dominant Chinese culture by using their language and medical knowledge, and referring to the original texts of Persian and Arabic medical books under the unified guidance of a government official or non-governmental organizations. The authors’ knowledge of pharmacy is limited, and this limitation reflects the general problems of Hui medical scientists and even the medical community in China at that time.
خلاصه ماشینی:
این مقاله درصدد تحلیل و بررسی منابع و مشخصات مصنفان این کتاب با تطبیق با متن «قانون در طب » است و به دو قسمت تقسیم میشود: در قسمت اول با مرور تحقیقات پیشین به تحلیل ویژگیهای فصل بندی این کتاب و برخی از آوانویسی فارسی چینی اسامی نسخ دارویی در این کتاب پرداخته شده و مقاله نشان میدهد که این کتاب ترجمۀ مستقیم منابع معین طب اسلامی (ایرانی و عربی) به چینی نیست بلکه یک دانشنانۀ پزشکی جدید است که مؤلفان مسلمان بعد از جمع آوری و تنظیم نسخه های ترجمۀ چینی کتاب های طبی فارسی و عربی که به چین معرفی شده بود برحسب روش فصل بندی خودشان تألیف کردند.
در قسمت دوم با بررسی انواع واژگان فارسی، چینی و آوانویسیهای چینی فارسی که در کنار اسم داروها برای توضیح معنیشان نوشته شده است برخی از مشخصات نویسندگان این کتاب مشخص شده است : اولا مولفان مهاجرین مسلمانی از ایران و سرزمین های عرب یا اولاد آنها بودند که زبان چینی را یاد گرفتند اما بر زبان های مادریشان (فارسی و عربی) مسلط نبودند؛ ثانیا این مصنفان هنوز بر دانش های داروشناسی چین تسلط نداشتند و در واقع سطح پایین شناخت مردم چین آن زمان از خاصیت های بعضی داروها را منعکس کرده است .
回回藥方Hui-Hui-Yao-Fang پژوهشهای علوم تاریخی، سال ١٢، شمارۀ ٤، زمستان ١٣٩٩ /١٥٥ شناخته شدۀ دیگر از این نسخه کتابت شده و در هیچ منبع تاریخی که در حال حاضر در دسترس ماست به هویت دقیق نویسنده و منابع اصلی کتاب «هوی هوی یائو فانگ » اشاره نشده است ، در شرایط فعلی نمیتوان نویسنده و زمان نگارش را تأیید کرد (سونگ ، ٢٠٠٠: ٦/١).