چکیده:
نقد به مثابه فرایند جرّاحی متون ادبی، در صدد پیجویی و رصد گرانیگاههای ضعف آثار علمی و به دنبال آن برجستهسازی نقاط قوّت وابراز وجوه ایجابی آن، و در نهایت تضمین سلامت فرمی ومحتوایی آثار علمی است. چنانکه از معانی نقد در لغت عرب دانهبرداشتن پرنده و منقارزدن او برای برداشتن دانههای سالم وکنارنهادن دانههای معیوب وفاسد است. دانش نحو نیز به عنوان یکی از مفاتیح مهم علوم زبانی سلاح راهبردی کاوشگران متون ادبی، وهمواره مطمح نظر اندیشمندان برای ارائه نقد ونگارش در باب تصنیفات علمی بوده است. کتاب مورد نقد تلاشی است برای مستدلسازی برخی عناوین نحوی مطرحشده در کتاب "مغنی الادیب" که خود نسخة نونگاشتهای از "مغنی اللبیب" ابنهشام انصاری است. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی صورت گرفته ونتایج آن حاکی از آن است که تقریبا اثری از نوگرایی در استدلال، و ارائه رویکردی اجتهادی، متقن و اقناعی در اثر مذکور به چشم نمیخورد. تقریراتی که ایشان تحت عنوان "انقلاب نحوی" از آن یادکرده عموما یا عاری از صحّت بوده، ویا نقل وجانبداری از یکی از آرای مشهور پیشینیان آن هم بدون ذکر رای آنهاست، ویا انتساب برخی از این آراء به خود تحت عنوان استدلال جدید و ابداع نحوی نویسنده است. ریتم کتاب نیز کند، یکنواخت وملالآور بوده وجلوة جاذبی از لحاظ نگارش وپردازش شکلی ندارد. کتاب ثورة نحویة عموما یک اثر شبهعلمی غیر مستند و بدون پشتوانهسازی است که کاملا از نظام ارجاع و احاله به دور بوده و در واقع نسخة ناپایدار و ضعیفشدهای از منابع مهمّ موجود در این زمینه است.
Criticism, as a surgical process of literary texts, seeks to express the weaknesses of scientific works and then to explain the strengths and highlight their positive aspects. As one of the meanings of critique in the Arabic word is to take the bird’s grain and beak it to remove the healthy grain and to remove the defective and rotten grain. The science of syntax as one of the important disciplines of linguistics has been a strategic weapon of explorers of literary texts, and has always been considered by thinkers to provide critique and to write about scientific compositions. The book under review is an attempt to document some of the syntactic titles presented in the book "Mughni al-Adib", which is itself a new version of "Mughni al-Labib" by Ibn Hisham Ansari. This research is based on a descriptive-analytical method, and the results indicate that there is almost no trace of modernity in reasoning, and the presentation had solid and convincing approach in work. The explanations given by the author under the title of "syntactic revolution" are generally either incorrect, or quoting one of the famous opinions of its predecessors without mentioning their opinion, or attributing some of these opinions to themselves as a new argument and It is the syntactic initiative of the author. The rhythm of the book is also slow, monotonous and boring, and it does not have an attractive shape in terms of writing and processing. Thora’s syntactic book is generally an undocumented, unsubstantiated quasi-scientific work that is far removed from the reference system and is in fact, an unstable and weakened version of important sources in the field.
خلاصه ماشینی:
در کنار این بایـد بدین نکته نیز توجه وإذعان داشت که علم نحو به مثابه ابـزاری اسـت تـوانگر بـرای اصـول استنباط ودرج مفاهیم ریشه دار در ذهن مخاطب از طریق اصول استقرائی خود وکارکردهـای قیاس محوری که در درون خود نهفته دارد، وهمین قابلیت قیاس محورْ نحو را به یـک دانـش کوششی واجتهادی در فهم جزئینگرِ لایه های پنهان کلام عرب مبدّل میسـازد، بـه گونـه ای که اغلب نحویان وعلمای اصول در تعریف خود از علم نحو آن را به مثابه مطلـق قیـاس بـه کار برده اند؛ از آن جمله در تعریف کسائی از علم نحو میبینیم که اذعان میدارد «نحـو یقینـا یـک قیـاس مـورد تبعیـت اسـت * وتنهـا بـه واسـطه اوسـت کـه در هـر علمـی انتفـاع حاصل میشود.
در رابطه با اصل کتاب مغنی اللبیب ابن هشام نیـز تـا کنـون پـژوهش هـایی بـدین شـرح صورت گرفته است : مقاله ای تحت عنوان "دراسۀ و نقـد لکتـاب «مغنـی اللبیـب عـن کتـب الأعاریب » لابن هشام الأنصاری " (١٣٨٩) توسـط سـید علـی میرلـوحی واختـر علـوی کـه نگارندگان در آن پس از شرح ومعرفی مختصر کتاب وصاحب اثر بـه نقـد مغنـی اللبیـب از چهار جهت تناقض ولغزش در بیان وجوه اعرابی، برخورد دوگانه در تمسّک به رسم الخـط مصحف ، استفاده از آراء نحویان بدون اسناد آن به صاحبانش وخطـا در نسـبت آراء نحـوی به صاحبانش پرداخته اند.