چکیده:
حوضهی آبخیز حصارک در شمالغرب شهر تهران، در ناحیهی زمینشناختی البرز مرکزی واقع شده است. با توجّه به فعّال بودن حرکات کوهزایی در برخی از نواحی ایران و برای آگاهی از میزان فعّالیّت نیروهای درونی و تکتونیکی در منطقهی مطالعاتی، از هشت شاخص ژئومورفیک که عبارتاند از: شاخصهای منحنی هیپسومتریک و انتگرال هیپسومتریک، شاخص پیچوخم پیشانی کوهستان، شاخصهای عدم تقارن حوضهی زهکشی و تقارن توپوگرافی عرضی، شاخص نسبت پهنای کف درّه به ارتفاع درّه، شاخص گرادیان طولی رودخانه و شاخص پیچوخم رودخانه استفاده شده است. بهطورکلّی، دانش تکتونیک ژئومورفولوژی، مطالعهی ساختارهایی است که بر اثر تکتونیزم و عکسالعمل میان فرآیندهای تکتونیکی و ژئومورفولوژیکی حاصل شدهاند. رودخانهی فصلی حصارک، حوضهی آبخیز حصارک را زهکشی کرده و از بههمپیوستن دو شاخهی اصلی تشکیل شده است. بنابراین، هر شاخه بهعنوان یک زیرحوضه در نظر گرفته شده و شاخصهای ژئومورفیک برای هر زیرحوضه، جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. با توجّه به ویژگیهای خاصّ هر یک از شاخصها و نتایج حاصل از آنها در سه زیرحوضه، مشخّص شد که حوضهی حصارک از نظر تکتونیکی جزء مناطق فعّال است.
Active tectonic or active geomorphology tectonic studies effective dynamic processes in shaping the earth and existent prospects. In Geology the term tectonic points out to transformed buildings and evaluation of the tolls and structures. To evaluate aquiferous basin of Hesarak in terms of kind of tectonic, we used 8 morphotectonic indexes: Hypsometric curve and Hypsometric integral, Mountain front sinuosity, Drainage basin asymmetry factor, Transverse topographic symmetry factor, Ratio of valley floor width to valley height, Stream length-gradient index, River sinuosity. Hesarak aquiferous basin is 14/40 km2 and located in northwest of Tehran and seasonal river of Hesarak drains the basin.
خلاصه ماشینی:
با توجه به فعال بودن حرکات کوه زايي در برخي از نواحي ايران و بـراي آگـاهي از ميزان فعاليت نيروهاي دروني و تکتونيکي در منطقه ي مطالعاتي ، از هشت شاخص ژئومورفيـک که عبارت اند از: شاخص هاي منحني هيپسومتريک و انتگرال هيپسومتريک ، شاخص پـيچ وخـم پيشاني کوهستان ، شاخص هاي عدم تقارن حوضه ي زهکشـي و تقـارن توپـوگرافي عرضـي ، شاخص نسبت پهناي کف دره به ارتفـاع دره ، شـاخص گراديـان طـولي رودخانـه و شـاخص پيچ وخم رودخانه استفاده شده است .
نخست لايه هاي اطلاعاتي مورد نياز از نقشـه ي توپـوگرافي در سيسـتم اطلاعـاتي Arc Gis سـاخته شده ، سپس شاخص هاي ژئومورفيک مورد بررسي ؛ يعني منحني هيپسومتريک ، انتگرال هيپسومتريک ، شاخص سينوسيتي جبهه ي کوهستان ، شاخص نسبت پهناي دره به عمق دره ، عدم تقارن آبراهه ، تقارن توپوگرافي عرضي ، شاخص گراديـان طولي رودخانه و شاخص پيچ وخم رودخانه براي حوضه ي آبخيز حصارک محاسبه شده اند.
با توجه به اينکه در اين شاخص مقدار عددي صفر بيانگر تقارن حوضه بوده و نتايج به دست آمده از محاسبه ها از صفر بيشتر و به عدد يک نزديک است ، عدم تقارن در سه زيرحوضه اثبات شده و مي توان بيان کرد که منطقه ي مورد مطالعه از نظر تکتونيکي و با توجه به اين شاخص ، حوضه اي فعال به شمار مي آيد.
شاخص پيچ وخم رودخانه از ديگر شاخص هاي مورد استفاده براي بررسي فعاليت تکتونيک حوضه ي آبخيز حصارک ، شـاخص پـيچ وخـم آبراهـه ي اصلي است .