چکیده:
رابط کاربر کتابخانههای دیجیتالی در عملکرد مطلوب این کتابخانهها نقش تعیینکنندهای دارد و کتابخانههای دیجیتالی زمانی میتوانند عملکرد مطلوبی داشته باشند که کاربران بتوانند تعامل مناسبی با آنها برقرار کنند. هدف تحقیق حاضر، تحلیلی بر کاربرمداری رابط کاربر در صفحات وب فارسی کتابخانههای دیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی برای تقویت نکات مثبت و رفع نقایص موجود است. در مراحل مختلف تحقیق، با روش دلفی، 10 معیار (جستجو، انسجام، راهنمایی، راهبری، طراحی، تصحیح خطا، نمایش اطلاعات، کنترل کاربر، زبان رابط، و سادگی) و 114 مؤلفه برای ارزیابی انتخاب شدند و با استفاده از روش ارزیابانه، ارزیابی صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه شامل 11 کتابخانه دیجیتالی (تبیان، دید، ایرانداک، مرکز منطقهای، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه شیراز، مرکز مخابرات، پژوهشگاه نیرو، دانشگاه امیرکبیر، مؤسسه نشر امام، و دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران) بود. نتایج تحقیق نشان داد که در مجموع، از بین معیارهای مورد مطالعه، معیار زبان رابط کاربر و تصحیح خطا، به ترتیب با کسب میانگین امتیاز 58/95 و 79/36 از کل امتیازات کسب شده توسط کتابخانههای دیجیتالی مورد مطالعه، بالاترین و پایینترین امتیاز را بهدست آوردهاند. در ادامه نیز با توجه به امتیازات کسب شده در هر یک از معیارها، تحلیلی بر کاربرمداری معیارهای مورد بررسی در جامعه مورد مطالعه، بر اساس نوع مؤلفههای رعایت شده صورت گرفت. در پایان، بر اساس نتایج بهدست آمده، الگوی پیشنهادی برای کاربرمداری رابط کاربر کتابخانههای دیجیتالی ایران ارائه شد.
Digital libraries' user interface has a determinant role in the optimal performance of these libraries and digital libraries can have a favorite performance when users can appropriately interact with them. The aim of this study is to analyse the user orientation of user interfaces in Persian web pages of Iranian digital libraries and to present a proposed model for strengthening the positive points and removing existing defects. At different stages of research and by using Delphi study, 10 criteria (search, integrity, guidance, navigation, design, error correction, information presentation, user control, interface language, and simplicity) and 114 components were selected for the evaluation. The study population included 11 digital libraries (Tebyan, Did, Irandoc, Markze Mantaghaei, Daneshghahe Elm o Sanat, Daneshgahe Shiraz, Markaze Mokhaberat, Pajoheshgahe Niroo, Daneshgahe Amirkabir, Moassesehe Nashre Imam and Daneshkade karafarinie Daneshghahe Tehran). The results showed that among studied criteria, interface language and error correction in sequence with 95/58 and 36/79 have more and less points from the total points of reviewed criteria. Also, with the regards to the earned points in studied criteria and according to their components by the study population, the analysis of user orientation of user interfaces was performed. At the end, based on the evaluation results, a model was proposed for the user orientation of user interface of Iranian digital libraries.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق نشان داد که در مجموع ، از بين معيارهاي مورد مطالعه ، معيار زبان رابط کاربر و تصحيح خطا، به ترتيب با کسب ميانگين امتياز٩٥/٥٨ و ٣٦/٧٩از کل امتيازات کسب شده توسط کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه ، بالاترين و پايين ترين امتياز رابه دست آورده اند.
تحليلي بر کاربرمداري رابط کاربر کتابخانه هاي ديجيتالي ايران در اين بخش ، ميزان رعايت مؤلفه هاي فرعي مربوط به معيارهاي اصلي به لحاظ کاربرمداري مورد بررسي قرار ميگيرد: ٤-٢-١.
درنتيجه ، در اين معيار نيز امتيازات به دست آمـده مربـوط بـه مؤلفـه هـايي اسـت کـه جنبـه عمـومي بيشـتري در وب سايت ها دارند و مؤلفه هاي تخصصي که وجود آنها براي هر کتابخانه ديجيتالي ضروري است ، کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.
ميزان رعايت مؤلفه هاي مربوط به معيار طراحي صفحه در بين کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢-٦.
ميزان رعايت مؤلفه هاي مربوط به معيار راهبري در بين کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢-٧.
ميزان رعايت مؤلفه هاي مربوط به معيار کنترل کاربر در بين کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢-٨.
ميـزان رعايت مؤلفه هاي معيار حاضر، نشان دهنده توجه کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه به بحث زبـان در طراحي رابط کاربر است (جدول ٨).
ميزان رعايت مؤلفه هاي مربوط به معيار زبان رابط کاربر در بين کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢-٩.
ميزان رعايت مؤلفه هاي مربوط به معيار تصحيح خطادر بين کتابخانه هاي ديجيتالي مورد مطالعه (رجوع شود به تصویر صفحه) ٤-٢-١٠.