چکیده:
این مقاله با هدف معرفی فرایند داوری و ضرورت آن در نظارت بر کیفیت آثار علمی منتشرشده، به بررسی وجود/ عدم وجود فرایند داوری، انواع داوریهای رایج، روشهای تصمیمگیری، معیارهای مؤثر بر پذیرش مقاله، تصمیمگیرندگان اصلی، مسائل و مشکلات سردبیران، و هنجارهای رایج در فرایند داوری مجلات معتبر علمی ایران4 پرداخته است. بنابراین، با توجه به هدف پژوهش، روش اجرای آن پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جمعیت آماری این پژوهش شامل 245 مجله علمی پژوهشی و ترویجی بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که نوع داوری رایج در این مجلات «دوطرفه پنهان» است و روش غالب در پذیرش مقاله «اعلام نتیجه مقاله پس از داوری و طرح در جلسه هیئت تحریریه» است. همچنین، یافتهها حاکی از آن بود که دو معیار «اصیل و بدیع بودن پژوهش» و «ارتباط موضوع با خطمشی موضوعی مجله» نقش مؤثری در پذیرش مقالات دارند. از میان پنج رکن اصلی دخیل در فرایند داوری مجلات، «هیئت تحریریه» نقش اساسیتری در فرایند داوری مقالات داشته است. درباره مسائل و مشکلات، سردبیران مجلات ایرانی بیشتر با سه مسأله «طولانی بودن زمان داوری مقالهها»، «کیفیت ضعیف نگارش مقالهها»، و «مشکلات مالی» مواجه بودهاند.
This research with purpose of study the peer-review process in articles and its necessity for controlling of published scientific works quality, considered the types of refereeing currently practiced, the decision-making methods and criteria for acceptance of articles, the major decision makers, editor in chief problems, and the current norms in the peer-review process. The method used was a survey, and the data-collecting tool was a questionnaire. The statistical population of this research included 245 scientific journals. The results of the study show that, currently, the predominant type of refereeing for articles submitted to these journals is ‘double blind’ and the prevailing method of informing authors about the results of manuscript evaluation is ‘commenting on the manuscript after refereeing it and after consideration in an editorial board meeting.’ The findings also indicate that two criteria— ‘Originality and creativity of the research’ and ‘Being within the journal’s scope’—play the most important role in article acceptance. Of the five main parties cooperating in the peer-review process for these journals, the editorial board plays the most fundamental role. About the editor in chief problems, they have exposed with three problems "prolonged peer review time", "articles weak quality" and "financial problems".
خلاصه ماشینی:
فرايند داوري مقالات در مجلات علمي ايران ١ محمد ابويي اردکان ٢ دانشيار، دانشکده مديريت ، دانشگاه تهران سيدآيت الله ميرزايي٣ استاديار، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي فاطمه شيخ شعاعي * دانشجوي دکتراي ، کتابداري و اطلاع رساني، دانشگاه تهران ؛ بورسيه دانشگاه علوم پزشکي تهران دريافت : ١٣٩٠/١١/١٦ پذيرش :١٣٩١/٠٣/٠٦ اين مقاله با هدف معرفي فراينـد داوري وضـرورت آن درنظـارت بر کيفيت آثار علمي منتشرشده ، به بررسي وجـود/عـدم وجـود فراينـد داوري ، انواع داوريهاي رايج ، روش هاي تصـميم گيـري، معيارهـاي مـؤثر بـر پـذيرش مقاله ، تصميم گيرندگان اصلي، مسائل و مشکلات سردبيران ، و هنجارهاي رايج در فرايند داوري مجلات معتبر علمي ايران ٤پرداخته است .
رايج ترين روشي که مجـلات بـراي ايـن تضـمين کيفيـت درنظـر مـي گيرنـد، اسـتفاده از فراينــد داوري يــا نظــام همترازخــواني (٢٠٠٣ Williamson)، يعنــي «ارزيــابي دســت نوشــته هــاي ارائه شده به مجلات توسط داور يا داوران هم تخصص وهمتـراز بـا نويسـنده دسـت نوشـته » اسـت (ميرزايي وديگران ١٣٨٦).
روش پذيرش مقاله در مجلات ايراني (رجوع شود به تصویر صفحه) نتايج مندرج در جدول ٢نشان مي دهد کـه روش غالـب در پـذيرش مقالـه در بـين مجـلات مورد مطالعه ، «اعلام نتيجه مقاله پس از داوري و طرح در جلسه هيئت تحريريه » بـا ميـانگين ٤/١١ است .
نتـايج ايـن پـژوهش نشان ميدهد که روش غالب در پذيرش مقاله در ميان مجلات ايراني «اعلام نتيجـه مقالـه پس از داوري و طرح در جلسـه هيئـت تحريريـه » اسـت کـه البتـه ايـن موضـوع در قالـب اجـراي فراينـد داوري، منـوط بـه اتخـاذ تصـميمات و تقسـيم وظـايف در خصـوص ايـن تصميم گيري ها از دريافت مقاله تا اعلام نتيجه به نويسنده است .
edu/466707/The_peer_review_process_in_medical_research_positive_and_neg ative_effects_on_scientific_advancement (accessed 20 Jan. 2012).