چکیده:
مرور نوشتارهای معرفتشناختی و شناسایی رویکردهای نظری مربوط به ردهبندیهای مردمی و مقایسه آنها با مبانی نظری واژگان مهار شده هدف این مقاله است. روش پژوهش کتابخانهای است. با مرور نوشتارها، رویکردهای نظری مربوط به ردهبندیهای مردمی یعنی نظریه اجتماعی انتقادی، سازهگرایی اجتماعی، نسبیگرایی، واسازی و مهماننوازی دریدایی شناسایی، نقد و بررسی و با مبانی نظری واژگان مهار شده مقایسه شده است. در رویکردهای نظری بررسی شده بر این نکته تاکید شده است که افراد و کاربران از تجارب و دانشهای متفاوتی برخوردار هستند، بنابراین مفاهیمی متفاوت در ذهن آنها شکل گرفته است و از واژههایی متفاوت برای بیان این مفاهیم استفاده میکنند که به طور نسبی از یک کاربر تا کاربر دیگر متفاوت است. این تنوع مفاهیم در قالب نظام رده بندیهای مردمی قابلیت بروز دارد. اما در نظام واژگان مهار شده فقط مفاهیمی که در ذهن فهرستنویس یا مستندساز وجود دارند قابلیت بروز دارند که ممکن است با مفاهیمی که در ذهن کاربران هستند متفاوت باشند. از طرف دیگر، نسبیبودن میتواند مساله عدم یکدستی را به وجود بیاورد و برای رده بندیهای مردمی یک نقطه ضعف تلقی میشود، در حالیکه در واژگان مهار شده یکدستی مورد توجه قرار گرفته است و از نقاط قوت این نظام محسوب میشود. نتیجهگیری اینکه رویکردهای نظری بررسی شده میتوانند مبنای نظری مناسبی را برای قضاوت درباره قابلیتها، ویژگیها، مزایا و معایب ردهبندیهای مردمی و مقایسه آنها با واژگان مهار شده فراهم کند.
The purpose is review the literature to identify the epistemological and theoretical approach to the folksonomies and compare them with the theoretical foundations of controlled vocabularies. This paper is a library research. A review of the literature, identify and review theoretical approaches related to the folksonomies includes Critical social theory, Social constructivism, Relativism, Derrida’s deconstruction and hospitality and compared them with the theoretical foundations of controlled vocabulary .
In theoretical approaches emphasized that people and users are different and have their different experience and knowledge, So they formed different concepts in mind and used different words to express their concepts that are different from one user to another user. These diversity concepts is represented in folksonomies. But in controlled vocabularies, concepts that only exist in the minds of catalogers is represented which may different with concepts that are in the minds of users. On the other hand, relativity can create the lack of uniformity and it is considered a disadvantage for folksonomies. While, uniformity is considered in controlled vocabularies and is an strength for them. In conclusion reviewed theoretical approaches provide theoretical basis for judging folksonomies capabilities, advantages and disadvantages and comparing them to controlled vocabularies, but must consider findings in future researches.
خلاصه ماشینی:
کتابخانه هــا مي تواننــد بــا بهره گيــري از قابليت هــاي تعاملــي و مشــارکتي وب ٢ فضــاي عمومــي مناسـبي را بـراي کاربـران فراهـم کننـد تـا آنـان بتواننـد بـا ديدگاه هـاي خـود مفاهيـم ، واژه هـا و برچســب هاي اجتماعــي مــورد نظــر خــود را بــه منابــع اطلاعاتــي اختصــاص دهنــد و بدين طريــق در راســتاي مردم ســالاري واقعــي در فراينــد اطلاع رســاني مشــارکت کننــد.
کاربــران مي تواننــد بــا برچســب هاي اجتماعــي متفاوتــي کــه بــه منابــع اطلاعاتــي تخصيــص مي دهنــد، به طــور مردم ســالارانه اي در سـازماندهي اطلاعـات مشـارکت کننـد و مفاهيـم و واژه هـاي مـورد نظـر خـود را به عنـوان نقـاط دسترســي جديــدي کــه ممکــن اســت بــا نقــاط دسترســي تعيين شــده توســط کتابــداران متفــاوت باشـند، بـه منابـع اطلاعاتـي تخصيـص دهنـد.
رويکــرد نســبي گرا در مقايســه بــا رويکــرد ســنتي غيرنســبي و مطلــق ســازماندهي اطلاعــات ، ايــن امــکان را فراهــم مي کنـد کـه کاربـران بتواننـد بـا اسـتفاده از قابليت هـاي تعاملـي و مشـارکتي وب ٢ و کتابخانـۀ ٢ ديدگاه هــاي خــود را در قالــب مفاهيــم ، واژه هــا و برچســب هاي اجتماعــي متفاوتــي بيــان کننــد.
يکــي از راه حل هــا ايــن اســت کــه نظام هــاي رســمي ســازماندهي دانــش بــا نظام هــاي رده بنــدي مردمــي و برچســب هاي اجتماعــي تکميــل شــوند تــا بديــن طريــق صــداي کاربــران شــنيده شــود (٢٠١٣ Fox and Reece).
Towards a conceptual framework for user-driven semantic metadata interoperability in digital libraries: A social constructivist approach.
The state of research on folksonomies in the feld of Library and Information Science: A Systematic Literature Review.
Canadian Journal of Information and Library Science 29 (4): 419-436.