چکیده:
صنعت مرغداری گوشتی یکی از مجموعههای عمدهی بخش کشاورزی ایران است. فعالیت در پرورش مرغ گوشتی همراه با مخاطرات زیادی است. مخاطراتی همچون خطرپذیری تولید و خطرپذیری بازار باعث ایجاد نوسان در درآمد تولیدکنندگان مرغ گوشتی میگردد. در این میان یکی از عوامل اصلی ایجاد خطر بازار، نوسانهای قیمت جوجه یکروزهی گوشتی است. هدف اصلی مطالعهی حاضر، الگوسازی و پیشبینی قیمت ماهانهی جوجهی یکروزهی گوشتی در استان آذربایجان شرقی است. بدین منظور، رفتار قیمت جوجهی یکروزهی گوشتی با توجه به خصوصیات آن، به ویژه خصوصیت تغییر فصلی در قالب الگوهای پایهی رگرسیونی متکی بر آزمون ریشهی واحد فصلی و باکس-جنکینز فصلی با استفاده از دادههای قیمت ماهانهی جوجهی یکروزه طی سالهای 88-1377 الگوسازی گردید. نتایج آزمون ریشهی واحد فصلی بیانگر آن است که قیمت ماهانهی جوجهی یکروزهی گوشتی از فرآیند تصادفی ناایستای فصلی تبعیت مینماید، و بر این اساس بهکارگیری مدل پایهی رگرسیونی برای تدوین الگوی پیشبینی قیمت مناسب است. مقایسهی میزان درستی پیشبینی مدلهای پایهی رگرسیونی و خودتوضیحی همانباشتهی میانگین متحرک فصلی بر اساس معیار RMSE، حاکی از برتری مدل پایهی رگرسیونی به عنوان الگوی برتر برای پیشبینی مقادیر قیمتهای جوجهی یکروزهی گوشتی است. در نهایت قیمت ماهانهی جوجهی یکروزهی گوشتی در استان آذربایجان شرقی برای سالهای 90-1389 پیشبینی گردید.
The broiler industry is one of the main subsectors of agriculture in Iran. This industry is a risky business. Reduction and market risks cause fluctuations in the broiler producer’s income. In this context, price fluctuation of day-old-chick is one of the main sources of the market risk. The objective of present study is modeling and forecasting monthly prices of day-old-chick in East Azarbaijan. To this end, the behavior of day-old-chick prices was specified with considering its characteristics, spatially seasonality by using regression-based model by applying seasonal unit root test (BM test) and seasonal Box-Jenkins models as the primary nominates for forecasting model. Results of seasonal unit root test indicated that the monthly prices of day-old chick follow a non-stationary stochastic seasonal process. Accordingly, the regression-based model is an appropriate modeling framework. While SARIMA is an alternative modeling approach, the RMSE of forecasting error suggested the superiority of the regression-based model over the SARIMA model. Therefore, the estimated parameters of the regression-based model can be used to predict the monthly prices of day-old chick in Iran.
خلاصه ماشینی:
نتایج آزمون ریشه ی واحد فصلی بیانگر آن است که قیمت ماهانه ی جوجه ی یـک روزهی گوشـتی از فرآینـد تـصادفی ناایستای فصلی تبعیت مینماید، و بر این اساس به کارگیری مدل پایه ی رگرسیونی برای تدوین الگوی پیش بینی قیمـت مناسـب اسـت .
بررسی صورت گرفته در خصوص مطالعات داخل کـشور (قهرمانزاده و سلامی، ١٣٨٧) نشان میدهد که کم تر به بررسی ماهیت تغییـرات فـصلی قیمـت کالاهای کشاورزی هم چون جوجه ی یک روزهی گوشتی و الگوسازی رفتار ایـن قیمـت هـا بـا توجه به این ماهیت برای پیش بینی مقادیر آیندهی آنها پرداخته شده است .
در این مطالعه ، بـا اسـتفاده از آزمـون ریـشه ی واحـد فـصلی خصوصیات ایستایی سریهای قیمت یادشده مورد آزمون قرار گرفت و با توجه بـه ایـستابودن سریهای قیمت یادشده در سطح دادههـا، بـرای پـیش بینـی قیمـت هـا از روش خودتوضـیحی ١٨٦ میانگین متحرک ١(ARMA) معمولی استفاده شده است و در مورد دیگـر الگوهـای پـیش بینـی سریهای زمانی فصلی مانند الگوهای خودتوضیحی دورهیی ٢، پایه ی رگرسـیونی٣ و متغیرهـای مجازی فصلی بحثی صورت نگرفته است .
اگر نتایج آزمون انجام شده بر سری زمانی قیمت جوجه ی یک روزهی گوشتی بیـانگـر وجـود یک فرآیند تصادفی فصلی ناایستا باشـد، الگـوی مناسـب بـرای پـیش بینـی قیمـت هـا، الگـوی خودتوضیحی است که اصطلاحا به الگوی پایـه ی رگرسـیونی معـروف اسـت ، و دارای شـکل ریاضی به صورت معادله ی (٥) است .
میانگین قیمت ماهانه ی جوجه ی یک روزهی گوشتی در استان آذربایجان شرقی طی سالهای ٨٨-١٣٧٧ برای استفاده از الگوی پیش بینی پایه ی رگرسیونی، ابتدا وجـود ریـشه هـای واحـد فـصلی و غیرفصلی در سری زمانی قیمت مورد بررسی قرار گرفت .