چکیده:
تجارت خارجی یکی از مؤلفههای مهم در توسعه اقتصادی و منبع تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایهگذاری در تکنولوژی جدید و افزایش توان تولیدی اقتصاد کشور میباشد. در سالهای اخیر وجود نوسان قیمتی در بازار نفت، درآمد ارزی کشور را با تغییرات زیادی روبرو کرده و اقتصاد کشور را متاثر ساخته است و این مطلب لزوم ایجاد تنوع در محصولات صادراتی و اهمیت و تأکید بر تجارت محصولات غیرنفتی را به وضوح نشان میدهد. در این بین توجه به تجارت بخش کشاورزی با توجه به اهدافی همچون خودکفایی و امنیت غذایی و امکان ارزآوری بالای این بخش اقتصادی حائز اهمیت است. از آنجا که لازمهی شکلگیری یک بخش توانمند کشاورزی، اتخاذ سیاستهای مناسب است و این سیاستها بدون شناسایی و تشخیص عوامل مؤثر و مهم نمیتوانند اتخاذ گردند، مطالعهی حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر صادرات محصولات کشاورزی ایران پرداخته است. در بررسی پیش رو عوامل موثر بر صادرات محصولات کشاورزی ایران در چارچوب الگوهای سری زمانی با استفاده از الگوی تصحیح خطای برداری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد متغیرهای شاخص قیمتهای نسبی، نرخ ارز حقیقی، رابطه مبادله تجاری و ارزش افزوده بخش کشاورزی اثر مثبت و معنی دار و همچنین متغیر تولید ناخالص داخلی کشورهای طرف تجارت محصولات کشاورزی اثر منفی و معنی داری بر صادرات محصولات کشاورزی ایران دارند. همچنین نتایج توابع عکسالعمل آنی (اثر تکانهها) نشان داد اثر تکانههای یک انحراف معیار از سوی متغیرهای توضیحی بر صادرات محصولات کشاورزی پس از کمتر از 2 دوره مستهلک و به سمت صفر میل میکنند. به عبارت دیگر، پایدار بودن الگوی صادرات محصولات کشاورزی محسوس است.
Foreign trade is an important component of economic development and source of foreign exchange earnings for investment in new technology and increasing the production power of economy. In recent years, despite fluctuations in the market price of oil, has met the country's foreign exchange earnings with many changes and has influenced the economy and this shows the need to diversify export products and trade and to emphasize the importance of non-oil products trade clearly . Focusing on agriculture sector trade according to the goals such as self-sufficiency and food security and the possibility of high exchange revenues of mentioned sector is avoidable. Since the formation of a strong agricultural sector requires adopting appropriate policies and these policies cannot be adopted without identifying important factors, the present study has discussed the factors affecting agricultural commodities exports in Iran. In the face of factors affecting export agricultural products in Iran were studied in the context of time series models using vector error correction model. Results showed that variables relative price index, real exchange rate, commercial exchange relation and added value of trade and commercial agriculture were positive and significant and also the variable GDP of trade partner countries was positive and significant affecting agricultural exports value index. So if the shocks appeared in the system, shock will be adjusted after 2 periods. In other words, sustainable pattern of agricultural exports was clear.
خلاصه ماشینی:
بررسی عوامل مؤثر بر صادرات محصولات کشاورزی ایران 1 سید صفدر حسینی، مهدیه همایون پور تاریخ دریافت : ١٣٩١/١١/٢٢ تاریخ پذیرش :١٣٩١/١٢/٢٠ چکیده تجارت خارجی یکی از مؤلفه های مهم در توسعه اقتصادی و منبع تأمین درآمدهای ارزی برای سرمایه گذاری در تکنولوژی جدید و افزایش توان تولیدی اقتصاد کشور می باشد.
نتایج نشان داد متغیرهای شاخص قیمت های نسبی، نرخ ارز حقیقی، رابطه مبادله تجاری و ارزش افزوده بخش کشاورزی اثر مثبت و معنی دار و همچنین متغیر تولید ناخالص داخلی کشورهای طرف تجارت محصولات کشاورزی اثر منفی و معنی داری بر صادرات محصولات کشاورزی ایران دارند.
در الگوی مورد استفاده در این پژوهش ، لگاریتم ارزش صادرات محصولات کشاورزی، قیمت های نسبی (نسبت شاخص قیمت کالاهای صادراتی به شاخص قیمت کالاهای تولید و مصرف شده در داخل )، لگاریتم تولید ناخالص داخلی، لگاریتم مصرف بخش خصوصی (شاخصی از میزان تقاضای داخلی)، لگاریتم نرخ ارز موثر صادراتی (دلار بر حسب ریال ) و متغیر مجازی انقلاب ، از متغیرهای موثر بر ارزش صادرات محصولات کشاورزی (بر حسب دلار امریکا) در نظر گرفته شده اند.
شکل کلی مدل مورد استفاده که مبنای برآورد و تخمین الگوی صادرات محصولات کشاورزی است با استناد بر مباحث تئوریکی و مطالعات تجربی انجام شده ی صاحب نظران خارجی و داخلی و همچنین با استفاده از مطالعات توحیدی (١٣٨٧) و فیدان (٢٠٠٦)، به صورت زیر است : (به تصویر صفحه رجوع شود) که در آن X: شاخص مقدار صادرات محصولات کشاورزی؛ PX: شاخص قیمت های نسبی؛ RER: نرخ ارز حقیقی؛ A: ارزش افزوده بخش کشاورزی؛ GW: تولید ناخالص داخلی کشورهای طرف تجارت و TOT: رابطه مبادله تجاری میباشد.