چکیده:
زمین لغزش یکی از انواع حرکات تودهای میباشد، که تحت تاثیر عوامل متنوع طبیعی و انسانی، هیدرولوژیکی، اقلیمی ایجادشده و به وسیله حضور مستمر عناصر متعددی از جمله بارش و رطوبت تشدید میگردد. از اقدامات اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل و مدیریت حرکتهای تودهای، شناسایی عوامل موثر در وقوع این پدیده میباشد. در تحقیق حاضر که مستخرج از نتایج نهایی طرح پژوهشی است و در آن از ترکیب مدلهای منطق فازی و تحلیل سلسلهمراتبی (Fuzzy-AHP) به عنوان یکی از روشهای قابلاستفاده و کاربردی به طور موردی در حوضه آبخیز خلخال چای در استان اردبیل مورد استفاده قرار گرفته است، اقدام به شناسایی عوامل موثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی مناطق مستعد خطر وقوع زمین لغزش نمودیم. نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر نشان میدهد؛ عواملی نظیر شیب، لیتولوژی، ارتفاع، بارش، فاصله از رودخانه، زمینشناسی، کاربری اراضی، گسل و جهت شیب به ترتیب اولویت به عنوان مهمترین عوامل موثر در لغزش به منظور پهنه بندی شناسایی گردیده و مورد مطالعه قرار گرفتند. یافتههای تحقیق نشانگر آن است که حدود (21. 82) درصد از زمین لغزشها با مساحتی در حدود (46. 30) کیلومترمربع در زمره مناطق با لغزهخیزی زیاد و خیلی زیاد و در مناطق شرق و شمال شرق حوضه واقعشدهاند. مناطق با خطر متوسط با مساحت (41. 30) کیلومترمربع بیشتر در منطقه شرق و جنوب غرب حوضه آبریز واقعشده است. مناطق با حساسیت کم و خیلی کم نیز (124. 54) کیلومترمربع در واقع (58. 7) درصد از سطح حوضه را به خود اختصاص دادهاند. لذا در برنامهریزیهای محیطی و هرگونه دخالت در شرایط محیط طبیعی و ساختوساز در مناطق شمال شرق و شرق حوضه بهتر است با مطالعات دقیق و علمی صورت گیرد تا منجر به تشدید ناپایداری شیبها و مخاطرات محیطی نشود.
خلاصه ماشینی:
پهنه بندي حساسيت خطر وقوع زمين لغزش در حوضه آبخيز خلخال چاي با استفاده از مدل هاي چند معياره موسي عابديني ـ دانشيار گروه جغرافياي طبيعي ، دانشگاه اردبيل محمدحسين فتحي - دانشجوي دکتري ژئومورفولوژي ، دانشگاه اردبيل پذيرش مقاله : ١٣٩٢/٠٢/٢٠ تأييد نهايي : ١٣٩٢/١١/٢٨ چکيده زمين لغزش يکي از انواع حرکات توده اي مي باشد، که تحـت تـأثير عوامـل متنـوع طبيعـي و انساني ، هيدرولوژيکي ، اقليمي ايجادشده و به وسيله حضور مستمر عناصر متعـددي از جملـه بارش و رطوبت تشديد مي گردد.
در تحقيـق حاضر که مستخرج از نتايج نهايي طرح پژوهشي است و در آن از ترکيب مدل هاي منطق فازي و تحليل سلسله مراتبي (Fuzzy-AHP) به عنوان يکي از روش هاي قابل استفاده و کاربردي بـه طور موردي در حوضه آبخيز خلخال چاي در استان اردبيل مورد استفاده قرار گرفته است ، اقدام به شناسايي عوامل موثر بر وقوع زمين لغزش و پهنه بندي مناطق مسـتعد خطـر وقـوع زمـين لغزش نموديم .
امير احمدي (١٣٨٩)، به پهنه بندي خطر زمين لغزش حوضه چلاو آمل با استفاده از GIS و روش AHP پرداخته است و به اين نتيجه رسيده است که به ترتيب عوامل زمين شناسي ، ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1-Biswajeet 2-Shivani 3-Ching et al خاک شناسي ، عناصر خطي ، شيب ، بارش ، کاربري اراضي و ارتفاع به عنوان مهم ترين عوامل موثر زمين لغزش شناسايي شدند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل (٥): نقشه نهايي پهنه بندي خطر وقوع زمين لغزش ، طبقه بندي شده در پنج کلاس ، با استفاده از مدل (Fuzzy-AHP) بحث و نتيجه گيري در اين مقاله با استفاده از فرايند تحليل سلسله مراتبي فازي حساسيت زمين لغزش براي حوضه آبريز خلخال چاي صورت پذيرفت .