چکیده:
بهرهوری واحدهای زنبورداری در ایران نسبت به میانگین جهانی این صنعت پایینتر است. این وضعیت درنتیجه تاثیر عاملهای پرشماری بهوجود آمده است که سبب بروز خسارتهای بسیاری در این واحدهای تولیدی میشوند. بنابراین شناسایی این عاملها و نقش و سهم هرکدام در بروز خسارت و تفکیک عاملهای مدیریتی از غیر مدیریتی بسیار اهمیت دارد. بر همین اساس، در این پژوهش تلاش شده است تا با بهرهگیری از یک سیستم لوجیت برگشتی (متسلسل) عاملهای موثر براحتمال گرفتار شدن واحدهای زنبورداری به بیماریها و آفات مختلف و عاملهای تاثیرگذار بر بروز خسارت در آنها شناسایی و نقش هرکدام تعیین شود. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش، مربوط به نمونهای726 عددی از واحدهای پرورشدهندهی زنبورعسل در استانهای، آذربایجانشرقی، مازندران، اصفهان، تهران، لرستان، خراسانرضوی، خوزستان و بوشهر برای سال 90-1389میباشد. نتایج برآورد این سیستم معادلهها نشان میدهد که ازگروه آفات، کنه واروآ، پروانه مومخوار وکنه آکاراپیس و از گروه بیماریها، لوکآمریکایی و اروپایی و از رخدادهای پیشبینی نشده، خشکسالی، غارت و سرمای ناگهانی بر احتمال بروز خسارت در واحدهای زنبورداری اثر مثبت و معنیداری دارند. تقسیمبندی مجموعه عاملهای اثرگذار بر بروز خسارت به دوگروه متغیرهای مدیریتی و متغیرهای مربوط به شرایط اقلیمی گویای آن است که 97/ 41 درصد از احتمال بروز خسارت مربوط به گروه اول از متغیرها و 64/ 38 درصد مربوط به گروه دوم از متغیرها میباشد. بنابراین، نقش عاملهای مدیریتی در بروز خسارت در واحدهای زنبورداری بسیار با اهمیت است. بررسی تاثیر مکان زنبورداریها (استانها) بر بروز خسارت نشان میدهدکه استان تهران بدترین وضعیت را دارد و احتمال بروز خسارت در واحدهای زنبورداری واقع در این استان بیشتر از دیگر استانهای کشور میباشد. بر این اساس، پتانسیل قابل توجهی برای افزایش عملکرد واحدهای زنبورداری از راه افزایش دانش زنبورداران و توسعه واحدها توسط افرادی با دانش لازم و در مکانهای مناسبتر وجود دارد.
The productivity of honeybee production in Iran is lower than that of the world average ofthis industry. This situation is the consequences of several factors causing production damages in the beekeeping farms. As such, specifying damaging factors and determining the role of these factors in causing damages as well as differentiating management factors from the other ones are very important. Given that, the present study tries to specify factors affecting probability of occurring damages and factors causing deseases in honey producing farms,using a system of recursive logit. The data used in this study is from a sampleof726 farms collected from 8 provinces including, East Azarbayjan, Mazandaran, Esfehan, Tehran, Lorestan, Razavi Khorasan, khozestan and Boshehr. Results indicate that from pest group Varroa distructor, Wax moth and AkarapisWoodi, from diseases group, American foul brood, and from disaster factors, drought, robbery and extreme negative temperature have positive and significant effect on the probability of occurring damages in the beekeeping farms.Classifying the damaging factors into two management and weather condition factors revealed that 41.97 percent of probability of occurring damages comes from the first group, while 38.64 percent are caused by the second group. Consequently, the role of management factors is very crucial in occurring damages in the honey producing farms in Iran. Given that, one can conclude that there is a good potential for increasing productivity inhoney producing farms in Iran by increasing level of knowledge of the present producers, giving production license to producers with approved knowledge, and extending production farms just in the regions most appropriate for beekeeping in Iran.
خلاصه ماشینی:
مطالعات مورس (١٩٨٠)، روتنر (١٩٨٨)، موریتز (١٩٨٦) و میشرا و کومار (١٩٩٢)، دودولوگلو و جنس (٢٠٠٣)، گیولرو آلپای (٢٠٠٥)، امسن (٢٠٠٦)، آکیول و همکاران (٢٠٠٧)، توپال و همکاران (٢٠٠٨)، ادریس (١٣٧٩)، میرزایی و همکاران (١٣٨٣)، علیخان پور و همکاران (١٣٨٥)، طهماسبی و همکاران (١٣٨٦)، محبوبی قرخلو و همکاران (١٣٨٦) و آقایی و همکاران (١٣٨٩) نمونه دیگری است که در آنها عامل هایی مانند سن و کیفیت ملکه ، طول دوره سر بسته بودن سلول های نوزادی، پدیده هموزیگوتی آلل های جنسی (پدیده هم خونی)، روند بچه دهی در کندو، روش های تولید مثل زنبورعسل ، نژادهای مختلف ملکه و اثر آن بر میزان تخمگذاری و جمعیت کندوها، کیفیت تخم ملکه واثر آن بر عملکرد کلنی، سن شان و عملکرد نسل یا جمعیت و رفتار بهداشتی زنبوران و اثر آن بر جمعیت کلنی به عنوان عامل های موثر بر بروز خسارت در واحدهای زنبورداری مشخص شده است .
در پژوهش های دستوری و ماهری (٢٠٠٧)، اسعدی دیزجی و همکاران (١٣٨٥)، جواهری و همکاران (١٣٨٦)، ثالثی و همکاران (١٣٨٦)، عباسیان و همکاران (١٣٨٦)، رزاقی کمرودی و همکاران (١٣٨٦)، بهجتیان اصفهانی و همکاران (١٣٨٩)، جواهری و همکاران (١٣٨٩)، تقی پور گرجی کلایی و همکاران (١٣٨٩)، بابایی و همکاران (١٣٨٩)، عباسی سرداری و فرقانی (١٣٨٩) و پور اکبری و همکاران (١٣٩٠) ارزش تغذیه ای قندهای طبیعی، استفاده از مکمل های تغذیه ای جایگزین گرده و شهد، اثر کربوهیدرات ها بر رفتار تخمریزی ملکه در کندو، اثر ویتامین E بر میزان تخمریزی ملکه و میزان تولید عسل و ذخیره شده در کندو بر احتمال بروز خسارت در واحدهای زنبورداری مورد توجه قرار گرفته است .