چکیده:
ببا افزایش مداوم جمعیت و توسعة استانداردهای زندگی، نیاز به مواد غذایی با سرعت شگرفی در حال افزایش است. اهمیت تامین غذای کافی از یک سو و تاکید بر جایگاه منطقهای ایران در سند چشمانداز 1404 کشور از سوی دیگر، سیاستگذاران و برنامهریزان کشور را بر بهبود شاخصهای امنیت غذایی ترغیب نموده است. اما پیش از هرگونه برنامهریزی و سیاستگذاری شناخت وضعیت فعلی کشور از لحاظ ابعاد چندگانة ناامنی غذایی بسیار حائز اهمیت است. لذا در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تلفیقی تصمیمگیری چندمعیاره و تکنیک آنتروپی به ارزیابی جایگاه ایران در میان کشورهای منطقه منا طی دوره زمانی 2013- 2000 پرداخته شده است. برای این منظور، ابتدا وزن معیارهای مختلف از طریق بکارگیری روش آنتروپی محاسبه گردید، سپس با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی به رتبهبندی کشورها پرداخته شد. نتایج نشان میدهد که ایران از لحاظ امنیت غذایی در جایگاه چهاردهم کشورهای منطقه منا قرار دارد. همچنین نتایج حاکی از وجود همبستگی مثبت میان امنیت غذایی با تولید ناخالص داخلی سرانه، آزادسازی تجاری و مکانیزاسیون بخش کشاورزی و همبستگی منفی میان این متغیر با جمعیت و نابرابری توزیع درآمد میباشد. بنابراین پیشنهاد میگردد دولت از طریق حذف موانع تجارت و رفع تحریمها، همچنین تشویق مکانیزاسیون در بخش کشاوزی و توجه بیشتر به وضعیت معیشت اقشار کم درآمد در جهت ارتقا شاخص امنیت غذایی کشور اقدام نماید.
Given continuous increase in population and growth of living standards, requires to food products is increasing with tremendous speed. Importance of providing sufficient food from one hand, and emphasis on Iran's regional position in the country's Vision 1404, from the other hand, has encouraged policy makers and planners to improve food security index. However, before any planning and policy making, recognizing Iran’s current situation in terms of the multiple dimensions of food insecurity is very important. So, in the present study, Iran's position in the MENA region over the period 2013- 2000 is assessed, using a Consolidated multi-criteria decision approach and entropy technique. To this end, at the first, the weight of the different criteria was calculated through entropy method, then ranking of the countries was done using the Analytical Hierarchy Process. The results show that Iran is in fourteenth place among 21 countries of the MENA region in terms of food security. Results also indicate the positive correlation between food security and per capita GDP, trade liberalization, and the mechanization of agriculture, but negative correlation between food security and population as well as inequality in income distribution. So, it is suggested that government operate in order to improve food security index by removing trade barrier and eliminating sanctions, promoting mechanization in agricultural sector, and giving more consideration to the living situation of the low income groups.
خلاصه ماشینی:
لذا در این پژوهش با استفاده از رویکرد تلفیقی تصمیم گیری چندمعیاره و روش آنتروپی به ارزیابی جایگاه ایران در میان کشورهای منطقه منا در دوره زمانی ٢٠١٣- ٢٠٠٠ پرداخته شده است .
در این زمینه پرسـش های اصـلی پیش رو در این پژوهش عبارت اند از اینکه کدام کشور در منطقه منا و 1 Food & Agriculture Organization (FAO) در کدام بعد از امنیت غذایی وضـعیت نسبی مناسب تری دارد؟ ایران از نظر ابعاد مختلف امنیت غذایی در بین کشـورهای منطقه منا دارای چه جایگاهی است ؟ امنیت غذایی با کدام متغیرهای اقتصادی و اجتماعی دارای ارتباط بیشتری است ؟ مرور پژوهش های مختلف بیانگر عدم توجه کافی محققان نسبت به سنجش وضعیت امنیت غذایی ایران در مقایسه با دیگر کشورها میباشد.
نتایج این بررسی نشان می دهد که ایران از نظر مصرف سرانه انرژی غذایی رتبه ششم ، از نظر شاخص ترکیبی تغذیه و امنیت غذایی رتبه دوازدهم ، از نظر شاخص دسترسی اقتصادی رتبه چهاردهم ، از نظر شاخص کلان کشاورزی رتبه پنجم ، از نظر شاخص موجود بودن غذا رتبه پانزدهم ، از نظر شاخص فرهنگی - بهداشتی رتبه دهم و از نظر شاخص کل آسیب پذیری رتبه نهم (رتبه ١بیانگر آسیب پذیری پایین ) را در میان ٢٠ کشور منطقه به خود اختصاص داده است .
در نهایت برای بررسی ارتباط میان وزن نهایی محاسبه شده کشورهای منطقه منا از نظر امنیت غـذایی بـا عـامـل های موثر بر امنیت غذایی، در آغاز میانگین متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه ، جمعیت ، آزاد سازی تجاری، نابرابری توزیع درآمد و مکانیزاسیون کشاورزی در طول دوره مورد بررسـی (٢٠١٣-٢٠٠٠) محاسـبه شـده اسـت .