چکیده:
امروزه صنعت بانکداری یکی از مهمترین بخشهای هر اقتصادی محسوب میگردد؛ بانکداری اسلامی در مقام نظریه ملاحظات ارزشی و اخلاقی را با ساختار اقتصادی ترکیب میکند. بیتردید هر خدمتی که در بانکداری اسلامی ارائه میگردد نباید در تضاد با ملاحظات اخلاقی باشد. رسالت اصلی بانکها اتخاذ و استقرار روشهای بهینه تجهیز وتخصیص منابع و ارائه خدمات مالی در سطوح مختلف جامعه متناسب با نیازهای پیشروست. بنابراین بر مبنای ملاحظات اخلاقی، بانکهای اسلامی برای فعالیتهای مالی خود از روشهایی استفاده میکنند که نه تنها با اصول اخلاقی سازگار است بلکه میتواند به تقویت آنها نیز کمک شایانی نماید. اساس نظریه بانکداری اسلامی، تسهیم سود، مشخص بودن مسیر مصرف منابع و نظارت بر عملیات بانکی است. منابع اولیه سهامداران بانکی و ورودی منابع توسط سپردهگذارن به بانکداری اسلامی نمیتواند منابع آلوده به ربا، رشوه و سایر اموال حرام باشد. از سوی دیگر بانکداری اسلامی منابع بانکی را به فعالیتهایی سوق میدهد که با ارزشهای اخلاقی همخوانی و یا لااقل با آن در تضاد نباشد، بر خلاف بانکداری متعارف که تنها به سود تسهیلات توجه دارد در نظریه بانکداری اسلامی علاوه بر سوددهی تسهیلات به ملاحظات اخلاقی نیز توجه میشود. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که چگونه روشهای تجهیز و تخصیص منابع مالی در نظریه بانکداری اسلامی برملاحظات اخلاقی استوار است؟بر این اساس مقاله پیشروکه ماهیت تحلیلی- توصیفی دارد، بهدنبال بررسی این فرضیه است که "در نظریه بانکداری اسلامی روشهای تجهیز و تخصیص منابع با ملاحظات و ضوابط اخلاقی مطابقت دارند". بانکداری اسلامی با ترسیم اهداف و اصول خاصی، خود را ملزم به رعایت ملاحظات اخلاقی در کلیه فعالیتهای مالی از جمله تخصیص و تجهیز منابع کرده است که میتوان گفت ضوابط اخلاقیای همچون حذف ربا از عملیات بانکی در عرصه تجهیز و تخصیص منابع، تجهیز و تخصیص منابع براساس ملاحظات اخلاقی، عدم تخصیص منابع به فعالیتهای غیرمولد، توزیع عادلانه منابع، توزیع عادلانه سود، مشارکت در سود و زیان، امین بودن وکیل در قراردادهای بانکی را در فعالیتهای مالی خود مورد ملاحظه قرار میدهد. نتایج این پژوهش حکایت از آن دارد که با توجه به مبتنی براصول شریعت بودن فعالیتهای مالی بانکهای اسلامی؛ روشهای مالی در نظریه بانکداری اسلامی هم از جهت اهداف و هم از جهت عملکرد، نه تنها در تضاد با ارزش های اخلاقی نیست بلکه همسو با ارزشهای اخلاقی میباشد. زیرا التزام به اخلاق به عنوان بستری مناسب برای تحقق اهداف نظام بانکی در جامعه اسلامی و تعامل با مشتریان عمل خواهد نمود.
Nowadays, banking industry is considered one of the most important parts of any economy. Islamic banking can synthesizes value and ethical considerations with economic structure. The main mission assigned to banks is adoption and deployment of optimized method of resource allocation and mobilization and also provision of financial services at various levels of the community tailored to the existing needs. Thus, on the basis of ethical considerations, for their financial activities, Islamic Banks utilize the procedures that are not only compatible with moral principles but also can significantly contribute to the strengthening of such principles. The main question in the current article is that: how the methods of mobilization and allocation of financial resources in Islamic banking theory are built upon ethical considerations? Accordingly, using a descriptive-analytic nature, the current paper seeks to analyze the hypothesis that “in Islamic banking, the methods of mobilization and allocation of financial resources are compatible with ethical considerations and principles. The research results indicate that, given the fact that Islamic banks financial activities are legitimized, financial procedures in Islamic banking theory (both in terms of objectives and performance) are not inconsistent with moral values on the one hand, and are compatible with moral values on the other hand. This is because the commitment to ethics can act as a suitable context for achieving the goals of the banking system in an Islamic society and interacting with customers.
خلاصه ماشینی:
بانکداري اسلامي با ترسيم اهداف و اصول خاصي ، خـود را ملـزم بـه رعايت ملاحظات اخلاقي در کليه فعاليت هاي مالي از جمله تخصيص و تجهيز منابع کرده است که مي تـوان گفـت ضوابط اخلاقي اي همچون حذف ربا از عمليات بانکي در عرصه تجهيز و تخصيص منابع ، تجهيز و تخصـيص منـابع براساس ملاحظات اخلاقي ، عدم تخصيص منابع به فعاليت هاي غيرمولد، توزيع عادلانه منابع ، توزيع عادلانـه سـود، مشارکت در سود و زيان، امين بودن وکيل در قراردادهاي بانکي را در فعاليت هاي مالي خـود مـورد ملاحظـه قـرار مي دهد.
در حالي که بانکداري اسـلامي در کليـه فعاليـت هـاي مالي خود از جمله تخصيص و تجهيز منابع مـالي از يکسـري اصـول اخلاقـي تبعيـت مـي کنـد کـه مهم ترين آنها توزيع عادلانه منابع ، توزيع عادلانه سود، مشارکت در سود و زيان، امين بودن وکيـل در قراردادهاي بانکي مي باشد.
براساس رويکرد اخلاقي بانکداري اسلامي ، ايـن نظـام بانکي با ابداع قراردادهاي مالي و شيوههاي تأمين مالي منطبق براصول شريعت و اخـلاق، از طريـق ساماندهي فعاليت هاي اقتصادي، تسهيم عادلانه منابع و سود و زيان، اشتغالزايـي و توزيـع عادلانـه درآمدها موجب برقراري عدالت و رفاه همگاني مي گردد.
٣. اهتمام اصلي بانکهاي اسلامي اين اسـت کـه نظـام ارزشـي و اخلاقـي اسـلامي را بـا سـاختار اقتصادي ترکيب مي کند تا ملاحظات و ارزشهاي اخلاقي بايد برتمامي فعاليت هاي مـالي بانکـداري اسلامي حاکم باشد.