چکیده:
مشارکت متوازن زنها با مردان (در سیاست) یکی از اهداف بنیادین دموکراسی و حقوق بشر مدرن است. ازاینرو، در اسناد متعدد بینالمللی پیرامون رفع تبعیض در برابر زنان بحث شده و دولتها را مکلف نموده تا در زمینه توانمندسازی سیاسی زنان تلاش نمایند. یکی از اقدمات مؤثر در زمینه توانمندسازی سیاسی زنان، تقویت مشارکت پارلمانی آنان است. درحالیکه میزان مشارکت پارلمانی زنان با سیستم حاکم بر انتخابات مجالس پیوند مستقیم دارد، وضعیت مشارکت پارلمانی زنان در کشورهای استفاده کننده از سیستم تناسبی در مقایسه با کشورهای پیروِ سیستم اکثریتی، بهتر و بیشتر است. در این مقاله با استفاده از روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و جمعآوری منابع بهصورتِ کتابخانهای تلاش شده تا تأثیر نظامهای انتخاباتی در سطح مشارکت پارلمانی زنان در جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان ارزیابی شود. ازاینرو، سؤال اساسی در این مقاله این است که، چه رابطهای بین نوعِ نظام انتخاباتی و مشارکت پارلمانی زنان در پارلمان ایران و افغانستان وجود دارد؟ براساسِ نتایج حاصله از این پژوهش میتوان گفت، میان نوع نظام انتخاباتی و وضعیت مشارکت پارلمانی زنان رابطه مستقیم وجود دارد؛ که مهمترین مصداق این ادعا وضعیت مشارکت پارلمان زنان در جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی افغانستان است. میزان مشارکت پارلمانی زنان در جمهوری اسلامی ایران بهدلیلِ استفاده از سیستم اکثریتی دو مرحلهای کمرنگ یا ضعیف است؛ بهعلاوه، در افغانستان نیز استفاده از سیستم تک رأی غیرقابل انتقال (سیستمی دارای همپوشانی با خانواده اکثریتی) باعث شده تا وابستگی به سهمیه اختصاصی افزایش یابد.
The equal political participation of men and women is one of the fundamental goals of democracy and human rights principles. According to new researches one of the most significant and effective steps for political empowerment of women is to strengthen their parliamentary participation. However, the level of women's parliamentary participation is strongly linked to the electoral systems. The level of parliamentary participation of women in states which are using the proportional system is much better or higher than the states which are following the majoration system. So the main question in this article is what is the relationship between the electoral system and the parliamentary participation of women in Iran and Afghanistan? Based on the results of this study, it can be said that there is direct correlation between the electoral systems and the status of women's parliamentary participation. Due to the use of the two-round Plurality and Majoration system, the level of participation of women in the Iranian parliament is weak. In addition, the use of a Single Member non-transferable voting system (a system which has more overlap with the majoration family) in Afghanistan has also increased dependence on gender quotas. This article is applied research and data analyzed by using the Descriptive and deductive method.
خلاصه ماشینی:
میزان مشارکت پارلمانی زنان در جمهوری اسلامی ایران بهدلیلِ استفاده از سیستم اکثریتی دو مرحلهای کم-رنگ یا ضعیف است؛ بهعلاوه، در افغانستان نیز استفاده از سیستم تک رأی غیرقابل انتقال (سیستمی دارای همپوشانی با خانواده اکثریتی) باعث شده تا وابستگی به سهمیه اختصاصی افزایش یابد.
ازاینرو سؤال اصلی مقاله اینگونه طراحی میشود که، تأثیر نظامهای انتخاباتی در تعیین سطح مشارکت پارلمانی زنان چگونه است؟ فرضیۀ مقاله این است که به نظر میرسد، استفاده از نظامهای انتخاباتیِ مربوط به خانوادۀ تناسبی در زمینه تقویت مشارکت پارلمانی زنان بازخورد بهتری (در مقایسه با نظامهای اکثریتی) دارد.
- رهنمود شورای اروپا (2003)، تحت عنوان مشارکت متوازن زن و مرد در تصمیمات سیاسی - گزارش 2010 دیوان سازمان ملل متحد در زمینۀ توسعه امور زنان تحت عنوان تقویت مکانیزمهای ملی برای تساوی جنسیتی و تقوStrengthening National Mechanism for Gender Equality and Empowerment of Women.
همچنین او تأکید نمود که اضافه نمودن زنان در لیست نامزدان در نظام تناسبی به احزاب ریسکِ زیادی ندارد، و بنابراین احزاب رغبت بیشتری برای تقویت مشارکت - پارلمانی زنان در این سیستم دارند.
در زمان انتخاب سیستم انتخاباتی انتخابات پارلمانی، تفکر غالب این بود که نظام تناسبی با روح مادّۀ 83 قانون اساسی (در زمینۀ عضویت 25 درصدی زنان در پارلمان) همخوانی ندارد و متدهای تقویت مشارکت پارلمانی زنان در سیستم تناسبی (روش سلسله مراتبی حزبی و روش تشویق احزاب) نیز ناکارآمد است.