چکیده:
احداث سدهای مخزنی در 5 دهه گذشته زمینه ساز جابجایی بیش از 80 میلیون نفر از محل زندگی خود شده است. بر اساس داده و اطلاعات گردآوری شده توسط محقق، در ایران نیز بیش از 2 میلیون نفر جمعیت به دلیل احداث سدها تحت تاثیر قرار گرفته اند. هدف این پژوهش بررسی آثار و پیآمدهای اجتماعی و فرهنگی تحت تاثیر دو شیوه مدیریت آزادسازی مخازن سدها، نقد این دو سیاست و چرایی بروز آثار و پیآمدها و شناسایی عوامل علی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردی و پیآمدهای آن بوده است که بعنوان نخستین تجربه در سطح ملی بشمار می آید. روش پژوهش کیفی و از تکنیک نظریه زمینه ای استفاده شده است. شرکت کنندگان این پژوهش 85 نفر از مطلعین و خبرگان محلی بودند که با پرسشنامه نیمه ساختمند مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده واطلاعات بدست آمده بر اساس سه روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کد گذاری انتخابی تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل مصاحبه ها در برگیرنده 1213 مفهوم کلی است که در قالب 251 مقوله فرعی، 39 مقوله اصلی و 2 مقوله مرکزی نشان داده شدند. یافته های پژوهش بر اساس مدل پارادیمی، پایداری نسبی حوزه اجتماعی و فرهنگی را در سیاست جابجایی و اسکان مجدد و از هم گسیختگی ساختار اجتماعی و بافت فرهنگی را در سیاست جبران نقدی خسارت نشان می دهد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می تواند در راستای ضرورت تغییر رویکردها، اصلاح لوایح قانونی، تعیین متولی حوزه اجتماعی و لزوم پایش و ارزیابی تاثیرات اجتماعی وفرهنگی طرحها مورد توجه قرار گیرد.
The implementation of reservoir dams over the past five decades has caused the displacement of more than 80 million people. According to data collected by the researcher, more than 2 million people in Iran have also been affected by the construction of dams. The purpose of this study is to investigate the Socio- cultural impacts and consequences of two methods of managing the release of dam reserves, criticize these two policies and why the effects and consequences occur And identifying the causal, contextual, intervening, strategic, and its implications has been the first experience at the national level. The research method is qualitative and the Grounded Theory is used. The study participants were 85 informants and local experts who were interviewed with a semi-structured questionnaire. The data were analyzed based on three methods of open coding, axial coding and selective coding. The results of the interview analysis included 1213 general concepts that were represented in 251 subcategories, 39 main categories and 2 central categories. The research findings based on the paradigmatic model show the relative stability of social and cultural domains in relocation and resettlement policy and the disruption of social structure and cultural context in cash compensation policy. The results of the present study can be considered in terms of the necessity of changing the approaches, reforming the bills, determining the social sphere and the need to monitor and evaluate the social and cultural impacts of the projects.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي از سوي ديگر و همچنين پيچيده بودن امر اجتماعي شدن حاصل از مطالعاتي ميداني و نتايج بررسي و تحليل و فرهنگي و عدم علاقه مندي مجريان طرح ها جهت مصاحبه هاي انجام شده نشان داد که براي اجراي ورود به اين حوزه و از همه مهم تر عدم پاسخ گويي سياست جابه جايي و اسکان مجدد علاوه بر پيگيري و مسئوليت ناپذيري متوليان امر، از شرايط مداخله گر مستمر مبني بر ضرورت ارزيابي تأثيرات اجتماعي و اصلي در اين زمينه هستند.
طرح نشان داد اجراي سياست جابه جايي و اسکان يکي از نکات مهمي که بيشتر مشارکت کنندگان و مجدد به رغم داشتن منافع و مزاياي قابل ملاحظه مصاحبه شوندگان در زمينه سياست جابه جايي و براي جوامع تحت تأثير مستقيم ، از پايداري نسبي اسکان مجدد به آن اشاره کرده اند اين است که اسکان در محيط اجتماعي و فرهنگي برخوردار است و مجدد روستاهاي محدوده مخزن سد آزاد بدون داراي مشکلات و نارساييهايي است (جدول شماره ايجاد فرصت هاي شغلي جايگزين و توانمندسازي ٥)؛ بنابراين اگر به آثار و پيامدهاي اجراي طرح در مردم محلي که به غير از کار کشاورزي، با حرفه ابعاد مختلف نگريسته شده و با جامع نگري در جهت ديگري آشنا نيستند، در دستور کار قرار گرفته است .