چکیده:
جمهوری اسلامی ایران از دهه ۸۰ شمسی تاکنون بر یک سیاست شرقی تاکید کرده که روابط با روسیه بخش مهمی از آن بوده و این موضوع به ویژه در سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ با جدیت بیشتری در سیاست های اعلامی و عملیاتی دنبال شده است. اما مساله اصلی در این روابط آن است که با وجود نگرش شرقی در سیاست خارجی ایران در آن دوره در عمل روابط سیاسی محدود شده و سپس مبادلات اقتصادی دو طرف کاهش یافت و در این رابطه تاثیر تحریم های بین المللی، تحریم های مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد با مشارکت کشورهای غربی و شرقی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و لذا این پرسش مطرح می شود که تحریم های بین المللی چگونه و تا چه میزان بر کاهش روابط تهران و مسکو در عصر سیاست شرقی تاثیر داشته اند؟ ایده محوری در این مقاله آن است که « کاهش روابط دو کشور بیشتر متاثر از تحریم های بین المللی بوده و این تحریم ها به خاطر پایبندی روسیه به رژیم های امنیتی و هنجاری بین المللی برخاسته از توافقات بین المللی و نیز رای مثبت به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در تحریم ایران از یک سو و ماهیت الزام آور آنها از سوی دیگر، روابط دو طرف را به شدت کاهش داده و سیاست شرقی ایران را با چالش روبه رو کرده اند». در این نوشته برای نشان دادن رابطه تحریم ها و روابط دو کشور از روش همبستگی متغیر ها بهره جسته و برای تحلیل دلایل پیوستن روسیه به قطعنامه های تحریمی سازمان ملل متحد علیه ایران از روش تحلیل کیفی داده های موجود در کتابخانه ها، تارنما ها و نیز دیدگاه های برخی صاحبنظران پرداخته ایم.
The Islamic Republic of Iran has, since the 2000s, stressed an eastward policy and the relations with Russia have been a major part of this policy, and this issue, especially in the years 2005 to 2014, has been more seriously pursued in the stated and practical policies. But the main matter in these relations is that, despite an eastward look in the Iranian foreign policy during those years, in practice the political ties were limited during that era followed by reduction of economic exchanges, and in this regard, the impact of the international sanctions, the sanctions approved by the UNSC which were supported by western and eastern countries, has been of great importance, and therefore, this question arises that how far and to what extent have the international sanctions impacted the reduction of Tehran-Moscow relations in the era of eastward policy? The pivotal idea of this paper is that “ the reduction of the two countries’ relations is more influenced by the international sanctions and these sanctions, due to Russia’s compliance with the international normative and security regimes resulted from international agreements and Russia’s approval of the UNSC resolutions in sanctioning Iran, on one side, and the binding nature of these sanctions, on the other side, have severely reduced the relations of the two sides and made Iran’s eastward policy faced with challenges.” In this paper, for showing the relation of sanctions to the two countries’ ties, the method of codependence of variables has been used and for analyzing the reasons why Russia joined the sanctions resolutions of the UN against Iran, the method of Qualitative Analysis of the existing data in libraries, websites, and the views of some experts has been employed.
خلاصه ماشینی:
اما مساله اصلي در اين روابط آن اسـت که با وجود نگرش شرقي در سياست خارجي ايران در آن دوره در عمل روابط سياسي محدود شـده و سپس مبادلات اقتصادي دو طرف کاهش يافت و در ايـن رابطـه تـاثير تحـريم هـاي بـين المللـي، تحريم هاي مصوب شوراي امنيت سازمان ملل متحد با مشارکت کشورهاي غربي و شرقي از اهميـت زيادي برخوردار بوده است و لذا اين پرسش مطرح ميشود که تحريم هاي بين المللي چگونه و تا چه ميزان بر کاهش روابط تهران و مسکو در عصر سياست شرقي تاثير داشته اند؟ ايده محـوري در ايـن مقاله آن است که « کاهش روابط دو کشور بيشتر متاثر از تحريم هاي بين المللي بوده و اين تحريم ها به خاطر پايبندي روسيه به رژيم هاي امنيتي و هنجاري بين المللي برخاسته از توافقات بين المللي و نيز راي مثبت به قطعنامه هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد در تحريم ايران از يک سو و ماهيـت الزامآور آنها از سوي ديگر، روابط دو طرف را به شدت کاهش داده و سياست شرقي ايران را با چالش روبه رو کردهانـد».
يکي از اين عوامل محدوديت ساز که در دوره هاي مهمي از دو دهه اخير مانع تـداوم و سير صعودي روابط شده است ، موضوع تحريم هاي بين المللـي ٩ برخاسـته از شـش قطعنامـه شوراي امنيت سازمان ملل متحد با مشارکت کـشورهاي غربـي و روسـيه و چـين در پرونـده هسته اي ايران بوده که مشکلاتي مهم و آن هم در اوج سياست خـارجي شـرق گرايانـه ايـران ايجاد کرده است .