چکیده:
سکونتگاههای روستایی، به عنوان جزئی از نظامهای جغرافیایی، همواره در ابعاد فضای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در حال تغییر و تحول اند. دانش جغرافیا روابط دوسویه شهر و روستا را براساس اصل علّیت تبیین می کند. پژوهش با هدف بررسی اثرات پیوند شهر و روستا با تاکید بر تحولات اقتصادی در نواحی پیراشهری سنندج می پردازد. روش توصیفی-تحلیلی از نوع کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) است. جامعه آماری شامل11 روستای پیرامونی شهر سنندج با 8117 خانوار که حجم نمونه367 پرسشنامه ای براساس کوکران تهیه گردید. پرسشنامه در ابعاد اقتصادی و در طیف لیکرت با 9گویه شناسایی و ضریب آلفای کرونباخ 744/0 بدست آمد. برای صحت سوالات پرسشنامه (روایی) از دیدگاه و نظرات 15 نفر از متخصصان برنامهریزی روستایی و رشته اقتصاد کشاورزی استفاده شده است. در تحلیل دادها از نرم افزاز SPSSشاخص های آماری گرایش به مرکز (میانگین، انحراف معیار، واریانس) و نرم افزار GIS برای ترسیم اثرات پیوندهای شهر و روستا استفاده شده است. نتایج نشان داد گرچه همه گویه ها دارای ضریب تاثیر مثبتی داشته اما چهار گویه جریان کالا و خدمات، بورس بازی زمین، اشتغازایی، سرمایه گذاری در بخش باغات و خانه دوم دارای ضریب تاثیر بیشتری داشته اند. نتایج نشان داد روستاهای باباریز، قلیان، دوشان و آساوله بیشترین تعاملات و پیوند با شهر سنندج داشته اند. نتایج نشان داد پیوند شهر و روستا و الحاق برخی روستاها با شهر سنندج در نتیجه توسعه فضایی-مکانی این شهر بوده است.
Rural settlements, as part of geographical systems, are constantly changing in various economic, social and physical dimensions. The aim of this study is to investigate the effects of urban-rural connection with emphasis on economic developments in suburban areas of Sanandaj. The descriptive-analytical method is of field type. The statistical population includes 11 villages around Sanandaj with 8117 households, the sample size of which was determined based on Cochran. To examine the research questions, the opinions of 15 experts in the fields of rural planning and economics have been used. In data analysis, SPSS software was used to center-oriented indicators (mean, standard deviation, and variance) and GIS software to draw the effects of urban and rural links. The results showed that although all items had a high weighted average coefficient, four items more than other items such as the flow of goods and services, land exchange, immigration and income (capital) had a higher impact factor. In general, the villages of Babariz, Qalyan, Dushan and Asavaleh have had the most interactions and connections with the city of Sanandaj. The final results of the economic impact analysis indicate the growth and expansion of unauthorized construction, rising land prices, declining agricultural land in surrounding villages, and the attraction of migrants.
خلاصه ماشینی:
تأثيرات پيوندهاي روستا ـ شهري با تأکيد بر تحولات اقتصادي در نواحي پيراشهري سنندج دريافت مقاله : ١٣٩٩/٠١/١٨ پذيرش نهايي: ١٣٩٩/٠٤/٢١ صفحات :١٤٤-١٣١ رحمت الله بهرامي ؛١ استاديار گروه جغرافيا و برنامه ريزي روستايي، دانشکده علوم اجتماعي، دانشگاه پيام نور، تهران ، ايران .
محمدي و همکاران (١٣٩٩) در پژوهشي درباره شناسايي و تحليل اثرات خزش شهري بر وضعيت توسعه نواحي روستايي پيرامون ، به اين نتايج رسيدند که پديده خزش شهري علاوه بر پيامدهاي مثبت و محدود در بهبود وضعيت ، موجب شکل گيري بحران هاي اجتماعي ،اقتصادي و تخريب محيط طبيعي و مديريتي -نهادي در مورد وضعيت روستاهاي موردمطالعه شده است .
قاسمي و نجفي (١٣٩٩) در پژوهشي درباره واکاوي تحولات کالبدي -ادراکي روستاهاي پيراشهري مهرآباد دماوند به اين نتايج رسيدند که در بعد اجتماعي رشد پديده شهر گرايي و تغيير نگرش روستائيان مهم ترين اثري است که رشد شهري در روستاي مهرآباد به جاي گذاشته است و در بعد اقتصادي عدم تعادل در اشتغال و کاهش درآمد و پس انداز روستائيان ، اثر کالبدي حاصل از خزش شهري در روستاي مهرآباد قانون گريزي و افزايش ساخت و سازغيرمجاز بوده است و در بعد محيطي نيز تخريب منابع طبيعي و افزايش آلودگي هاي زيست محيطي را به همراه داشته است .
براي گردآوري داده ها و اطلاعات از مطالعات اسنادي ( منابع آماري جهاد کشاورزي ، سالنامه آماري و سرشماري سال ١٣٩٥ و نقشه هاي روند توسعه فضايي-مکاني شهر سنندج ) و برداشت هاي ميداني (پرسشنامه ) استفاده شده است .