چکیده:
قرآن کریم که آخرین کتاب الهی است، در کنار دستورات و احکام فقهی، سیاسی و اجتماعی، تابلوی زیبا از سیمای مؤمنان راستین و مردان الهی ارائه میدهد. در قرآن پیامبران و اولیائی مانند نوح، ابراهیم و لقمان که قبل از نبی مکرّم اسلام زیستهاند و کسانی که پس از پیامبر(ص) در عمل به قرآن پیشگام و الگو بودهاند، بهعنوان چراغی برای هدایت دیگران معرفی شدهاند؛ یکی از این شخصیتهای عظیم، «چراغ هدایت و کشتی نجات امت» حضرت سیدالشهدا(ع) است که بنابر روایات تفسیری، خداوند درآیات متعدد، جایگاه و رفتار ایشان را ستوده است. نکته درخور توجه آنکه این روایات اختصاص به شیعه ندارد و علما و مفسرین اهل سنت نیز به شأن نزول یا ارتباط برخی از آیات قرآن به سیدالشهدا(ع) اشاره کردهاند. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، آیات مربوط به سیره، شخصیت و مقام امام حسین(ع) را در تفاسیر روایی اهل سنت بازخوانی و تبیین کرده است.
There are hints and allusions to Imam al-Husayn in the Holy Quran. It follows that he is praised in it. Hadith in support of this point are not limited to Shi`i sources and tafsirs, rather similar indications are also available in Sunni tafsirs, too. The present paper surveys such indications in reliable Sunni tafsirs.
خلاصه ماشینی:
در قرآن پیامبران و اولیائی مانند نوح، ابراهیم و لقمان که قبل از نبی مکرّم اسلام زیستهاند و کسانی که پس از پیامبر( در عمل به قرآن پیشگام و الگو بودهاند، بهعنوان چراغی برای هدایت دیگران معرفی شدهاند؛ یکی از این شخصیتهای عظیم، «چراغ هدایت و کشتی نجات امت» حضرت سیدالشهدا( است که بنابر روایات تفسیری، خداوند درآیات متعدد، جایگاه و رفتار ایشان را ستوده است.
com) مقدمه پیامبر اکرم( فرمودند «إنّ للحسین فی بواطن المؤمنین معرفة مکتومة» 1 (مجلسی، بیتا: 43/ 272؛ راوندی، 1409: 2/ 842) برای همین است که امام حسین( به عنوان یکی از بزرگترین شخصیتهای تاریخ اسلام و بلکه تاریخ جهان، افزون بر شیعیان خود، از آزادگان و اندیشمندان فراوانی دل برده و عالَمی را مجذوب خود ساخته است و نور عظمت ایشان بر دلهای اندیشمندان، ادیبان و شاعران فراوانی از اهل سنت و مسیحی تابیده و آنها را به اظهار ارادت به ساحت حضرت واداشته است (نک.
1. دلیل پذیرش توبه حضرت آدم خداوند متعال در سوره بقره و در جریان پذیرش توبه حضرت آدم میفرماید «فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَیْهِ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ» 1 (بقره: 37) ارتباط این آیه با وجود مبارک سیدالشهدا( آن است که در تفاسیر روایی میخوانیم که امام حسین( در زمره پس آدم کلماتى را [مانند کلمه استغفار و توسّل به اهل بيت ( که مايه توبه و بازگشت بود] از سوى پروردگارش دريافت کرد و [پروردگار] توبهاش را پذيرفت زيرا او بسيار توبهپذير و مهربان است.
آنچه در اینجا شایان ذکر است این که در تفاسیر اهل سنت از قول امام باقر( نقل شده که «منظور از والد (پدر) در اینجا امیرمؤمنان است و ماوَلَد (فرزندان) هم حسن و حسین هستند» (حسکانی حنفی، 1411: 2/ 430).