چکیده:
از جمله مهمترین محیطهای مصنوع شهری، بوستانها و فضاهای سبز شهری هستند. با توجه به روند فزاینده شهرنشینی و به تبع آن افزایش آلودگیهای مختلف صوتی، زیستی و... و همچنین دوری انسانهای شهری از طبیعت، نیاز به گسترش بوستانها و فضاهای سبز شهری روزبه روز اهمیت بیشتری یافته است. فضاهای سبز شهری، به عنوان بخشی از فضاهای مـشاع شـهری، عــلاوه بر تــاثیرات زیــست محیطی که از جمله مهمترین کارکردهای درنظرگرفته شده برای آنهاست، کارکردها و پیامدهای عمده دیگری نیز دارند. در این مقاله تلاش شده است نقش فضاهای سبز شهری در سلامت روان و کیفیت زندگی شهروندان مورد بحـث قرار گیرد. براساس مطالعات صورت گرفته از جمله مهمترین ملاحظاتی کـه در احداث فضاهای سبز شهری باید مورد توجه قـرار داد، نقش و تاثیرات آنها بر جنبههای مختلف زندگی اجتماع محلی از جمله تـاثیر بـر همبـستگی اجتمـاع محلی، برابری و تنوع اجتماعی، امنیت اجتماع محلی، تاثیر بر گذران اوقات فراغت افـراد، تـاثیر بر ترافیک، و همچنین تـاثیر بـر فعالیتهای اقتصادی و سـلامت اجتمـاع محلـی اسـت. فضاهای سبز شهری میتوانند بر ابعاد مختلف زندگی شهری تاثیرگذار باشند. فضاهای سبز شهری دارای نقش اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی، همچون یکپارچگی اجتماعی، کاهش فشارهای روانی، فراهم کردن محیطی مطلوب برای پرورش کودکان، حفظ آسایش و نظایر آنها هستند که شاخصی برای ارتقای کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب میشوند.
خلاصه ماشینی:
فضاهای سبز شهری دارای نقش اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی، همچون یکپارچگی اجتماعی، کاهش فشارهای روانی، فراهم کردن محیطی مطلوب برای پرورش کودکان، حفظ آسایش و نظایر آنها هستند که شاخصی برای ارتقای کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب میشوند (Balram and Dragicevit ,2005 149).
به علاوه ارزشهای زیباشناختی، تاریخی و تفرجی بوستانهای شهری باعث افزایش جذابیت شهر، ارزش گردشگری و در نتیجه درآمد میشود (129 :2004 ,Chiesara) براساس مطالعات مختلفی که در کشورهای غربی صورت گرفته، تأثیرات و کارکردهای مختلف و متنوعی برای فضاهای سبز شهری برشمرده شده است.
لذا در این مقاله به بررسی نقش فضای سبز شهری در سلامت روان و کیفیت زندگی شهروندان پرداخته شده است.
تاثیر روانی طبیعت و محیط شهری هرچند ممکن است بعضی از مردم بحث تماس با محیط طبیعی در فضاهای شهری را یک رویکرد ضدشهرنشینی رمانتیک طلقی کنند، اما تحقیقات روانشناسی فراوانی این موضوع را بیان میکند که تماس با طبیعت باعث بازیابی روانی و بهبود عملکرد ذهنی در افراد میشود (2007 ,Van Den Berg).
تحقیقات بر روی فضاهایی که باعث بازیابی روانی افراد میشود این موضوع را نشان میدهد که ترکیب محیط طبیعی و شهری ایدهای بیش از یک نگرش رمانتیک صرف است (1989 ,Kaplan)، تحقیقات فراوانی بیانگر این واقعیت هستند که ارتباط فرد با محیطهای طبیعی تاثیر مثبت بیشتری در مقایسه با محیطهای شهری عادی برای کاهش سطح استرس و خستگی ذهنی دارد (2004 ,Health Counsil of the Netherlands).
همچنین بسیاری از افرادی که در محیط شهری زندگی میکنند خودشان اعتقاد دارند که ارتباط با طبیعت باعث کاهش حس خستگی و استرس در آنها میشود و به سلامتیشان کمک میکند (Van Den Berg, 2007).