چکیده:
بدیع از دیدگاه زیباییشناسی دانشی است که با آن زیباییهای سخن آشکار میشود و
مجموعة شگردهایی است که کلام عادی را کم و بیش تبدیل به کلام ادبی میکند. یکی از عناصر
اساسی شعر به ویژه در سبک هندی علاوه بر صور خیال باریک، آرایههای به کار رفته در شعر این
دوره اسش میرزا محسن تاثیر تبریزی از جمله شاعران و پیروان مکتب صائب تبریزی است که با
زبانی فصیح و شیواء در بیان افکار و اندیشههای خود از آرایههای بدیعی که شامل صنایع بدیع
لفظی و معنوی است استفادة فراوانی برده است. در این پژوهش که به شیوة توصیفی - تحلیلی
انجام شده است. دیوان اشعار تاثیرتبریزی از دیدگاه بدیع معنوی مورد بررسی و واکاوی قرار
گرفته و صنایع برجستة بدیع معنوی در آن مشخّص شده است. از میان صنایع ادبی که در کنب
بدیعی از آنها نام برده شده است صنایعی مانند تجاهل العارف.، اسلوب معادله. پارادوکس,
سیاقةالاعداد، مذهب کلامی، مطابقه، ایهام،مراعات النظیر و... در این دیوان به کارگرفته شده و
ی از آنها مانند: تجرید، اسلوب معادله، مذهب کلامی و تلمیح بسامد بالایی دارند.
خلاصه ماشینی:
همچنین در بیت زیر بیان میکند که ارزش نیکی و بخشش بلندهمتان به این است که پنهانی و به دور از چشم مردم صورت بگیرد، همانگونه که آفتاب درخشان پنهانی در دل کوهها جواهرسازی میکند و کسی از راز آن باخبر نمیشود: که بیند مهرتابان سنگ را کی لعل میسازد بود در پرده دایم رسم احسان اهلهمّت را (همان: ۲۴۵) تأثیر معتقدست که روزگار مطابق میل انسانهای فرومایه در حرکت است و با ذکر تمثیلی این ادّعای خود را ثابت میکند به طوری که شنونده با تحسین آن را تصدیق میکند: چرخ دونپرور به کام سفله میگردد مدام شمع باشد خار و خس پروانة گرداب را (همان: ۲74) در دو بیت زیر نیز این صنعت به کار رفته و شاعر برای اثبات ادّعای خود از امور مسلّم و قطعی بهره گرفته است: زنگ ساعت شیونی گر میکند حیرت مکن از برای فوت وقت خویشتن در ماتمست (همان: 325) همیشه ماتم و سور جهان هم آغوشند کدام سال که با عید او محرّم نیست (همان: 396) 7- تلمیح «تلمیح در لغت به معنی به گوشة چشم اشاره کردن، نگاه و نظرکردن است و در اصطلاح بدیع از جمله آرایههای درونی است که به موجب آن در خلال سخن به آیهای شریف و حدیثی معروف یا داستان و واقعه یا مثل و شعری مشهور چنان اشاره شود که کلام با الفاظی اندک بر معانی بسیار دلالت کند.