چکیده:
حماسه در لغت به معنای دلاوری و شجاعت و در اصطلاح ادبی به آثار منظوم و منثوری که رخدادهای پهلوانی و اعمال دلاوری و مردانگی قهرمانان و پهلوانان یک ملت و یک آیین و کیش را که در راه استقلال کشور و حفظ آیین خویش کوشیدهاند توصیف و منعکس کرده؛ قلمداد میشود. در هر حماسه همواره در مقابل قهرمان داستان نیرو یا نیروهایی متضاد قرار میگیرند تا وی را از رسیدن به هدف خویش باز دارند. آثاری چون سامنامه، تجلیگاه جدال مداوم دو نیروی قهرمان و ضدقهرمان است. این جستار به منظور شناخت شخصیت و ویژگیهای قهرمان و ضد قهرمان در اثر حماسی سامنامه، تنظیم گردیده است. همچنین یاریگران قهرمان و ضدقهرمان با کنشهای متفاوت شناسایی و تفسیر شدهاند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی با ابزار گردآوری کتابخانهای و با مطالعة منابع و مآخذ استفاده شده و به استخراج ویژگیها و صفات قهرمان و ضدقهرمان پرداخته است. نتایج نشانمیدهد که طبقهبندی عناصر اهریمنی و ضدقهرمان بر اساس دو عنصر نوع و کنش صورت پذیرفته است. در سامنامه قهرمان سام است و ضدقهرمانان به چهاردستة کلّی انسانی، حیوانی، طبیعی و ماوراءالطبیعی تقسیم میشوند. بر اساس کنش نیز در اثر مذبور کنش جدال بالاترین بسامد را در میان دیگر انواع کنش به خود اختصاص داده است.
Epic, in its literal sense, means bravery and courage and in its literary meaning, it refers to poetry and prose which depict and reflect the courageous acts and events and the bravery of the heroes of a nation and a creed attempting to achieve independence and keeping their own creed. In every epic, there have always been some opposite forces against the hero in order to prevent his achieving his goals. Such works as Sam-Nameh is a representation of the constant fight between the hero and anti-hero forces.
The present study has attempted to identify the personality and the characteristics of heroes and anti-heroes in Sam-Nemeh. The helpers of the heroes and anti-heroes with different actions have been identified and interpreted. Having applied a descriptive-analytic approach and collected data through studying the references, the present study has extracted the characteristics and the features of the heroes and anti-heroes.
The results show that the evil and anti-hero elements have been classified based on two elements including the type and action. In Sam-Nameh, Sam is the hero and the anti-heroes are generally classified into four main groups including humane, bestial, natural, and supernatural. Also, in terms of the action, in Sam-Nameh, fighting has been the most frequent among the other actions.
خلاصه ماشینی:
خلاصۀ داستان سام پسر نريمان قهرمان حماسي داستان سام نامه است که عاشق دختر فغفور چين - پري دخت - ميشود و براي رسيدن به او به جنگ ها و دليريهاي بسياري ميپردازد.
در طول مسير ماجراهاي بسياري رخ ميدهد که قسمتي مربوط به کينه و مکر عالم افروز است و قسمتي نيز از حيله هاي فغفور چين است که با سام سر دشمني دارد و در همه جا ميبينيم که سام در برابر همۀ اين ناملايمتيها با چشمان گريان رو به درگاه خداوند ميآورد وکمک ميخواهد وهربار گشايشي پيش رويش قرار ميگيرد در پايان داستان بالاخره پس از سختيهاي زياد وکشمکش هاي فراوان و آزمون هاي مشقت بار سام با پختگي کامل به وصال پريدخت ميرسد.
ياريگران قهرمان در سام نامه سام قهرمان که براي رسيدن به پري دخت قدم در راه ميگذارد، در اين مسير ياريگراني را به همراه داشت که اصلي ترين آنها قلواد و قلوش دو يار هميشگي و وفادار سام هستند که در کنار اين دو انسان ديوزاده اي به نام فرهنگ نيز چون حال زار او را در عاشقي ميبينند وي را همراهي نموده و با سام در پي پريدخت ميروند.
- ضد قهرمان : فغفور چين ، فغفور شاه چين است که از شخصيت هايي است که در اين داستان در مقابل سام قد علم ميکند و يکي از ضدقهرمانان سام نامه به شمار ميآيد که براي سام مشکلات زيادي ايجاد ميکند.