چکیده:
پژوهش حاضر علل و عواملی که باعث اطلاق واژه نشوز به زوج میشود را بررسی میکند. آیه 128 سوره مبارکه نساء درباره نشوز است. نشوز زوج به معنای تخلف و امتناع زوج از ایفای وظایف زوجیت است. مواد 1129 و 1130 قانون مدنی به زوجه اجازه میدهد تا در صورت نشوز زوج به دادگاه مراجعه کند و درخواست طلاق دهد. به دلیل اهمیت بحث نشوز زوج و نقش آن در بنیان خانواده، ضروری است تا قلمروی نشوز زوج از منظر فقهی ـ حقوقی بررسی شود. موجبات نشوز زوج عبارتند از: ترک انفاق، ترک حق قسم، عدم رعایت حق مواقعه و سوء معاشرت زوج با زوجه. در قانون مدنی در خصوص حق قسم و مواقعه مادهای نیامده است، ولی حقوقدانان با توجه به عرف و عادت مسلم، آن را جزء حقوق غیرمالی زوجه دانسته و تخلف از آن را نشوز میدانند. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
نشوز در اصطلاح فقها تعریف واحدی از نشوز ندارند و نظرات آنها درباره مفهوم نشوز به سه دسته تقسیم میشود: - به خروج از طاعت و امتناع هر یک از زوجین از وظایفی که خداوند بر هر یک از آنها در برابر یکدیگر واجب کرده است ، نشوز میگویند؛ (نجفی، ۱۴۰۴، ۲۰۰/۳۱؛ عاملی، ۱۴۱۳، ۳۵۴/۸؛ محقق حلی، ۱۴۰۸، ۲۸۲/۲) - به کراهت هر یک از زوجین نسبت به دیگری نشوز میگویند؛ (سعدی، ۱۴۰۸، ص ۳۵۳) - تعریف نشوز زوجه به خروج از اطاعت زوج (عبدالرحمن ، بیتا، ۴۱۹/۳) و نشوز زوج به کراهت از زوجه .
(جعفری لنگرودی، ۱۳۹۰، ۳۶۴۳/۵) با توجه به تعاریف فوق روشن میشود که نشوز فقط مخصوص زن نیست ، بلکه مرد نیز ممکن است در برابر زوجه خود نسبت به انجام تکالیف واجب خود اقدامی نکند و از این نظر ناشز محسوب شود.
۳. ترک انفاق تأمین هزینه های زندگی زن در حد متعارف و با رعایت شأن و منزلت او که از آن به نفقه تعبیر میشود از جمله حقوق مالی زوجه است که در شرع (محقق حلی، ۱۴۰۸، ۲۸۳/۲؛ عاملی، ۱۴۱۳، ۳۶۲/۸؛ حائری طباطبایی، ۱۴۱۸، ۱۵۳/۲؛ بحرانی، ۱۴۰۵، ۶۱۹/۲۴؛ موسوی خمینی، بیتا، ۳۰۶/۲) و قانون ١به عهده مرد بوده و ترک آن نشوز شمرده میشود.
اگرچه دلالت روایت به زن جوان اختصاص دارد، اما فقها از این دلیل استفاده عموم کرده اند و ترک آمیزش بیش از چهار ماه را برای تمام زنان جایز نمیدانند (شبیری زنجانی، ۱۴۱۹، ۱۴۲۳/۵) و در آن صورت ، زوج معصیت کرده و ناشز است .