چکیده:
در تحقیق حاضر حکم توقف در سرزمین مشعرالحرام بعد از نیمهشب عید قربان تا قبل از طلوع فجر شده است. جستوجو در کلمات فقها بیانگر این است که حکم مزبور مورد اختلاف است. عبارات بیشتر فقها در وجوب مبیت در مشعرالحرام ظهور دارد، اما برخی فقهای متأخر و معاصر، سپری کردن شب و ماندن قبل از طلوع فجر در مشعر را واجب ندانسته و برخی نیز در این باره، حکم به احتیاط کردهاند؛ برای اثبات وجوب مبیت در مشعرالحرام به سیرۀ پیامبر اکرم(ص) و معصومین(ع) و روایاتی که برای زنان، کوچ زودتر از موعد بهمنا را مجاز شمرده استناد صورت گرفته است، اما قائلان به عدم وجوب معتقدند ادلۀ فقها برای اثبات وجوب مبیت در این بازۀ زمانی در سرزمین مشعرالحرام کافی نیست، زیرا سیره، بهخودیخود بر وجوب دلالت ندارد و اعم از وجوب است و جواز حرکت به سمت منا زودتر از موعد نیز میتواند بهدلیل تسهیل در امر انجام مناسک نسبت به معذوران صورت گرفته باشد، بدون اینکه بر وجوب توقف شبانه برای عموم حجگزاران دلالت داشته باشد. نتایج این پژوهش که بهصورت اسنادی و کتابخانهای و با تحلیل ادله صورت گرفته، حاکی از این است که ادلۀ موجود، نظریۀ وجوب مبیت را پشتیبانی نمیکند و قول قائلان به عدم وجوب به صواب نزدیکتر است.
This research reviews the ruling of devotional halt at land of Mash'ar-ul-Haram after the midnight of 'Eid-ul-Adha until before the dawn. An inquiry into the words of scholars indicates this ruling is controversial among jurists. The words of most of the jurists indicate that staying (mabit) at Mash'ar-ul-Haram is obligatory. However, in the view of a number of late and contemporary scholars, staying until before down at Mash'ar-ul-Haram is not obligatory. Some others decreed that pilgrims should be precocious about it. In order to prove the obligation of staying at Mash'ar-ul-Haram the authors have cited to the practice of the Holy Prophet (PBUH) and the Infallible Imams (AS) as well as the traditions that allow women’s moving to Mina in advance. However, in the view of those who believe it is not obligatory, the evidences of the jurists is not sufficient to prove the obligation of staying at Mash'ar-ul-Haram at this period of time, because the Holy Prophet (PBUH)’s Practice (Sirah) by itself does not indicate its obligation. The permission of moving toward Mina in advance can also be a reason for facilitating the performing of rituals for those who have difficulties, without indicating the obligation of staying at night for the whole pilgrims. The research have used a documentary and library method. The results of the study show that the available evidences do not support the theory of the obligation of staying (mabit) at Mash'ar-ul-Haram and the words of those who believe it is not obligatory is more nearer to the correct ruling.
خلاصه ماشینی:
عبارات بيشـتر فقهـا در وجـوب مبيت در مشعرالحرام ظهور دارد، اما برخي فقهاي متأخر و معاصر، سپري کردن شـب و مانـدن قبـل از طلـوع فجـر در مشـعر را واجـب ندانسـته و برخـي نيـز در ايـن بـاره ، حکـم بـه احتيـاط کـرده انـد؛ بـراي اثبـات وجـوب مبيـت در مشعرالحرام به سيرة پيامبر اکرم (ص ) و معصومين (ع ) و رواياتي که براي زنـان ، کـوچ زودتـر از موعـد بـه منـا را مجـاز شمرده استناد صورت گرفته است ، اما قائلان به عدم وجوب معتقدند ادلۀ فقها براي اثبات وجـوب مبيـت در ايـن بـازة زماني در سرزمين مشعرالحرام کافي نيست ، زيرا سيره ، به خودي خود بر وجوب دلالت ندارد و اعـم از وجـوب اسـت و جواز حرکت به سمت منا زودتر از موعد نيز ميتواند به دليل تسهيل در امر انجام مناسک نسـبت بـه معـذوران صـورت گرفته باشد، بدون اينکه بر وجوب توقف شبانه براي عموم حج گـزاران دلالـت داشـته باشـد.
طبق ايـن فتـوا بـر عموم حج گزاران لازم است خود را به سرزمين مشعرالحرام برسانند تا بتوانند زمان وقـوف واجب اختياري بين الطلوعين را درک کنند، اما پرسشي که در اين مجال ، قابل طـرح اسـت اين است که آيا توقف و ماندن در سرزمين مشعرالحرام از نيمـه شـب تـا طلـوع فجـر نيـز واجب است يا وجوب توقف در اين سرزمين مقدس تنها به بازة زماني طلوع فجر تا طلوع آفتاب اختصاص دارد؟ اگرچه از ديرباز در زمينۀ احکام و اعمال حج و وقوف در مشعر به عنوان يکي از ارکـان حج ، در کتاب هاي فقهي بزرگاني چون شيخ طوسي(ره ) تا علماي عصر حاضـر بـه وفـور و به طور مبسوط بحث صورت گرفته است ، لازم است بيتوتۀ شبانه در مشعر نيز مطالعه شود؛ چه اينکه پذيرش هريک از قول وجوب و عدم وجوب ميتوانـد تـأثير بسـزايي در حکـم حج گزاران و به ويژه عاملان حج داشته باشد، به خصوص در زمان حاضر که گاهي ازدحـام جمعيت سبب ميشود عده اي از حجاج تا نزديکـيهـاي اذان صـبح موفـق بـه حضـور در سرزمين مشعر نشوند.