چکیده:
مطالعه قرائت قاریان در ماده «نزل» نشان میدهد، نوعی تقابل در خوانش این واژه بین قاریان وجود دارد. برخی قاریان در قرائت خود وجه تخفیف را برگزیدهاند، درحالیکه ابنعامر شامی برخلاف سایر قاریان یکی از مبانی قرائی خود را تفاوت معنایی این دو واژه دانسته و معتقد است: ماده «نزّل» به تشدید برخلاف «نزل» یا «أنزل» به تخفیف بر تکثیر و تکرار دلالت دارد، به همین سبب در مواردی که پس از «نزل» اسم بهصورت جمع آمده است، ماده «نزل» را به تشدید خوانده است. نوشتار حاضر بهمنظور بررسی تفاوت دیدگاههای قاریان یک بوم و منطقه در قرائت یک واژه و بازتاب آن بر منابع دانش لغت و اثبات اجتهادی بودن برخی قراءات هفتگانه، ماده «نزل» را در لغت، قرائت و تفاسیر به روش توصیفی - تحلیلی و زبانشناختی موردمطالعه قرار داده است. نتیجه حاصل از پژوهش نشان میدهد: تحلیل اختلاف قرائت در آیات مشابه میتواند این نظریه را تقویت کند که قراء در قرائت خود اختیاراتی داشتهاند که برخی از اختیارات آنها در قراءات منطبق بر اصول و ضوابطی خاص بوده است و گاهی اختلاف قرائت بر آراء لغتپژوهان اثر داشته است. همچنین تحلیل قرائت قاریان در آیات مشابه ماده «نزل» که امکان قرائت به دو صورت مشدد و مخفف وجود داشته است، نشان میدهد: قرائت ابنعامر در شام در تقابل با قرائتهای دیگر است. این موضوع میتواند نقش لهجه و گویش در ایجاد اختلاف قراءات و مسئله اختیارات قراء را نشان دهد.
Researching the Quranic reciters’ pronouncing of word "نزل" indicates a typical contrast in the pronouncing of this word among the reciters. Some reciters have adopted the mitigation [takhfif], while Ibn A’mir Shami, unlike other reciters, considers one of the principles of his pronunciation to be the semantic difference between these two words and believes that the word "نزل" with gemination [Tashdid] unlike "نزل" with mitigation [takhfif] indicates the meaning of the multiplicity and repetition. For this reason, in cases where the noun has been plural after "نزل" should be pronounced with gemination [tashdid]. The current research has been studied the word "نزل" in lexicon, recitation and interpretations by descriptive-analytical and linguistic methods in order to study the difference between the viewpoints of the reciters of a region in pronouncing a word and its reflection on the sources of linguistics and proving the ijtihad of some of seven recitations. The conclusion of the research indicates that the analysis of the difference in recitation of similar verses can strengthen the theory that reciters have had authorities, some of which were in accordance with the certain principles and criteria in recitations, and sometimes difference in recitations has influenced the opinions of lexicographers. In addition, the analysis of the recitation of the reciters of verses similar to the word "نزل", where both pronunciations of mitigation [takhfif] and mitigation [takhfif] were possible, shows that the recitation of Ibn Amir in Sham is in contrast to other recitations; This subject can show the role of intonation and dialect in providing difference in recitations and the reciters’ authorities.
خلاصه ماشینی:
برخی قاریان در قرائت خود وجه تخفیف را برگزیدهاند، درحالیکه ابنعامر شامی برخلاف سایر قاریان یکی از مبانی قرائی خود را تفاوت معنایی این دو واژه دانسته و معتقد است: ماده «نزّل» به تشدید برخلاف «نزل» یا «أنزل» به تخفیف بر تکثیر و تکرار دلالت دارد، به همین سبب در مواردی که پس از «نزل» اسم بهصورت جمع آمده است، ماده «نزل» را به تشدید خوانده است.
پژوهش پیشرو به این موضوع نظر دارد که چرا خوانش قاریان در تقابل با یکدیگر است؟ و چرا ماده «نزل» یا افعال مشابه که امکان خوانش مخفف و مشدد آنها وجود دارد، قاریان دچار اختلاف رأی و نظر شدهاند؟ آیا این مسئله به دیدگاههای لغوی بازمیگردد، یا آراء مفسران سبب این نوع اختلاف در خوانش شده است؟ ابنعامر تنها قاری است که ماده «نزل» در قرآن کریم را در موارد اختلاف قرائت ـ اگر اسم پس از فعل «نزل» دلالت بر جمع داشته است، ـ بهصورت مشدد خوانده است.
این فرضیه در اینجا مطرح میگردد که ابنعامر با توجه به مبانی و معیارهایی قرائت ماده «نزل» به تشدید را اختیار نموده است؛ که این موضوع حکایت از توجه برخی قراء به اصول و قواعد دارد یا میتوان بیان نمود، گویش منطقه شام در مواردی که فعل به دو صورت مخفف و مشدد امکان خواندنش وجود داشته است، بدینصورت بوده است.
نافع نیز در قرائت اسم فاعل و مفعول ماده «نزل» مانند ابوعمرو، کسایی و حمزه همه موارد را به تخفیف قرائت کرده، تنها در خوانش آیه (قَالَ اللَّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیکمْ فَمَنْ یکفُرْ بَعْدُ مِنْکمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لَا أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِینَ( (مائده/115)؛ با ابنعامر هماهنگ شده و به تشدید قرائت کرده است (ابن مجاهد، السبعة فی القراءات، 1988 م: 1/ 165).