چکیده:
شعر معاصر عرب مزین به کاربرد انواع تناص از جمله تناص تاریخی و دینی است. این پدیده در شعر شاعران دورهی معاصر به طور ملموسی دیده میشود. محمد بن عبدالمطلب یکی از شاعرانی است که پدیدهی تناص قرآنی در شعر او متبلور است. در این مقاله با روش تحلیلی مواردی از تاثیرپذیری عبدالمطلب از قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. وی آیات شریفه را چه از لحاظ مضمون و چه از لحاظ معنا در شعر خود به کار برده است و از بعد لفظی این آیات را به خوبی و به جا استفاده کرده است و علت این تناسب در اشعار و به کار بردن آیات قرآنی دو امر است: یکی اینکه شاعر در ده سالگی قرآن را حفظ کرده است و دوم اینکه شاعر درس را در حوزهها ادامه داده و تا پایان با قرآن کریم مانوس بوده است. محمد بن عبدالمطلب از پدیدهی تناص هم در اشعار سیاسی و هم در اشعار دینی بهره برده است. وی در اشعار سیاسی به منظور مبارزه با غرب و بازیابی استقلال مصر و بیرون راندن مستکبران، از بینامتنیت استفاده کرده و در اشعار دینی به منظور نشان دادن فضایل پیامبر (ص) و حضرت علی (ع) از آن بهره برده است. عبدالمطلب از هر سه نوع تناص نفی جزئی یا تناص اجترار، نفی متوازی یا امتصاص و نفی کلی یا حوار استفاده کرده و میزان بهرهگیری وی از نفی متوازی یا امتصاص نسبت به سایر انواع تناص بیشتر است.
Contemporary Arabic poetry is adorned with the use of different types of intertextuality, including historical and religious. This phenomenon can be seen in the poetry of contemporary poets. Muhammad ibn Abd al-Muttalib is one of the poets that the phenomenon of Qur'anic contradiction is crystallized in his poetry. In this article, some cases of Abd al-Muttalib 's influences on the Qur'an have been studied analytically. He has used the noble verses both in terms of content and meaning in his poetry and has used these verses well and appropriately. The reason for this proportion in the poems and the use of Quranic verses are two things: One is that the poet has memorized the Qur'an at the age of ten, and the second is that the poet continued his studies in the seminaries and was familiar with the Holy Qur'an until the end of his life. Muhammad ibn Abd al-Muttalib has used the intertextuality in both political and religious poetry. In political poems, he has used intertextuality to fight the West and restore Egypt's independence and drive out the arrogant, and he has used it in religious poems to show the virtues of the Prophet Mohammad (PBUH) and Imam Ali (AS). Abd al-Muttalib used all three types of partial negation or reciprocal negation, parallel negation or concession, and general negation or conjugation, and he benefited more from parallel negation or concession than other types of reciprocity.
خلاصه ماشینی:
٣- انواع تناص در شعر محمدبن عبدالمطلب از نمونه هاي نفي جزئي يا تناص اجترار ميتوان به موارد زير اشاره کرد: شاعر ميگويد: و يا أّ يها البحران کيف افترقتما « و قد مرج البحرين يلتقيان » ( ديوان : ٢٩٧) وي در اين بيت با استفاده از تناص قرآني و آيۀ مَ رَ جَ بَ حْ رَ ْ ينَ يلْ تَقِ يان (الرحمن /١٩) از دوستي خويش با شيخ عبدالرحمن قراعه سخن ميگويد.
در جايي ديگر ميگويد: فهو الصـــراط المستقــسيم الدين و الذکر الحکيم (ديوان :٣٠٠) در اين بيت ، شاعر راه مستقيمي را که پيامبر صلي الله عليه و آله به ما نشان داده است با استفاده از تناص براي مخاطب توضيح ميدهد که با اين آيه ي شريفه « وَ هَ دَ يْناهُ مَ ا الصِّ راطَ اْ لمستقيمَ (صافات /١١٨) و با آيه ي « ذِ لکَ تْ لُ وهُ عَ لَ يْ کَ مِ نَ اْ لآياتِ وَ الذِّ کْ رِ اْ لحَ کيمِ (آل عمران /٥٨) تناص دارد.
عبدالمطلب همچنين با استفاده از تناص نفي متوازي يا امتصاص ميگويد: شاعر النيل ، هل أتاک حديث النيــ ل و الدهرُ ذو سعود و نحس ( ديوان : ١٢٥) که اشاره به اين آيه ي شريفه است : وَ هَ لْ أَ تاکَ حَ ديثُ موسي(طه /٩).
, (2002), "The Intertextuality with the Holy Qur'an in contemporary Arabic poetry", Journal of Thought and Innovation, No 13.
(2009), "The intertextual relations of the Quran with the poems of Ahmad Matar", Journal of the Faculty of Literature and Humanities, Bahonar University of Kerman, No. 25.