چکیده:
داشتن حیات و زندگی گوارا، طیب و پاک، همواره دغدغة بشر در طول تاریخ بوده است؛ زندگی فردی و اجتماعی آرمانی، بدون ظلم، بیعدالتی، قرین سعادت، کمال و جاودانه. در اندیشة صدرایی، انسان میتواند برای خود در دنیا و آخرت حیاتی پاک، جاودانه و طیب رقم بزند؛ زندگی فردی و اجتماعی، مومنانه، پاک و گوارای دنیایی که زندگی اخروی سعادتمندانه، جاودانه، سرشار از نعمات الهی و مقام قرب و رضوان الهی را رقم خواهد زد. از نظر ملاصدرا، انسان دارای حیات دنیوی، برزخی و اخروی است و حیات حقیقی، حیاتی است که با اطاعت از فرمان الهی، منجر به حیاتی برتر از حیات دنیا میشود. نفس در ابتدای شکلگیری خود، امری کاملا طبیعی و محدث از بدن است و با گذر زمان و بر اثر حرکت جوهری، مراتب رشد را میپیماید و از مرتبه نازلة اولیه خود جدا میشود. انسان با اراده، اختیار و فطرت پاک و سرشت خدادای خویش و با ایمان و عمل صالح و طی مسیر عبودیت و بندگی خدا و رستن از عالم مادی و دل شستن از محدودیتهای زمینی، میتواند در همین دنیا، مقرب درگاه الوهی، و بندة صالح حضرت حق، انسان کامل و به مقام قرب و رضوان الهی نائل آید. این پژوهش، با رویکردی تحلیلی و نظری، به واکاوی چیستی و جایگاه حیات طیبه در اندیشة صدرا میپردازد.
Man’s concern throughout history has been live a happy, pure and agreeable life; an ideal personal and social life, without oppression, injustice, and associared happiness, perfection, and immortality. In Sadra's thought, man can create a pure, eternal, and agreeable life for himself in this world and the hereafter; an individual and social life, with faith, pure, and licit in this world which contributes to living a blissful, eternal, life replete with divine blessings and attaining the position of nearness to God and his good pleasure. According to Mulla Sadra, man has a worldly life, purgatory, and hereafter and real life; a life that, leads to a life superior to the life in this world. At the beginning of its formation, the soul is a completely natural and it originates from the body, and with the passage of time and through the substance movement, it reaches the stages of growth and separates from its original low level. Man can be brought nigh to God, and among his righteous servants, a perfect man and among those who have attained the station of nearness to God and his good pleasure through free will, pure nature, the nature of his God and through faith, righteous deeds and by pursuing the path of servitude to God, escaping from the material world and removing earthly limitations from the heart. This study analyzes the nature and the position of an agreeable life in Sadra's thought using an analytical and theoretical approach.
خلاصه ماشینی:
گام نخست در شناخت حيات طيب، شناخت انسان صدرايي است؛ چرا كه از نظر وي انسان با اراده، اختيار و فطرت پاك و سرشت خداداي خويش و با ايمان و عمل صالح و طي مسير عبوديت و بندگي خدا و رستن از عالم مادي و دل شستن از محدوديتهاي زميني، ميتواند در اين دنيا، مقرب درگاه الوهي و بنده صالح حضرت حق باشد و به عالم معنا و جاودان راه يافته، حيات طيب و جاودانهاي براي خويش رقم بزند.
افزون بر پاك سرشتي انسان، ايمان و عمل صالح، از ديگر لوازم ضروري برخورداري از حيات طيب از منظر صدرا است كه فرايند اين سير، با نيل به انسان كامل و مقام خليفة الهي و قرب رضوان الهي او به اوج ميرسد.
ازاينرو، اگر انسان با اراده، اختيار و با ايمان و عمل صالح و بهرهگيري از راهنمايان بيروني و عقل هدايتگر، به سوي فطرت حنيفِ حق گرا حركت كند، غايت اين سير انسان كامل، خليفه الهي و خيلي به مقام خليفة الهي و قرب و رضوان برخورداري از حيات طيب است؛ زيرا پس از مرحلة رشد و بلوغ، کمال عقلي، شرعي و در سن تکليف است که شخص اگر گناه مرتکب شود، از خدا دور گشته، به وادي معيشت ضنک گرفتار ميگردد: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْانسَانَ فىِ أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ* ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ* إِلَّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيرُ ممْنُون» (تين:4-6)؛ ما انسان را به بهترين نظام خلقت خلق كرديم، آنگاه - در صورت انحراف - به پستترين مرحله برگردانديم، مگر كسانى را كه ايمان آورده و اعمال صالح كنند كه پاداشى قطع ناشدنى دارند.