چکیده:
یکی از مهمترین کاربریهای شهری کاربریهای آموزشی است که توزیع فضایی مناسب آنها با مقیاسهای عملکردی، رعایت اصول همجواری با سایر کاربریهای شهری و قرارگیری در پهنهی فضایی مطلوب از جمله مواردی است که در ایجاد و احداث آنها باید موردتوجه برنامهریزان شهری قرار گیرد. در همین راستا، تحقیق حاضر باهدف تحلیل الگوی پراکنش فضایی مراکز آموزشی (مقطع دبیرستان) و ساماندهی آن در شهر سنندج انجامگرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیل و به لحاظ هدف جزو تحقیقات کاربردی محسوب میشود. روش گردآوری دادهها اسنادی-کتابخانهای و میدانی (مشاهده) بوده است. برای شناخت الگوی توزیع فضایی مراکز آموزشی دبیرستان از روشهای موران جهانی، بیضی انحراف استاندارد، میانگین مرکزی و تابع تراکم کرنل و برای سنجش میزان سازگاری و پهنهبندی فضایی از روشهای AHP-Fuzzy در قالب 19 شاخص بهره گرفتهشده است. نتایج حاصل از ضریب خودهمبستگی موران جهانی با عدد 232/ 0 مثبت نشان داد که توزیع فضایی دبیرستانهای سطح شهر سنندج از الگوی متمرکز نسبی پیروی میکند و بیضی انحراف استاندارد دارای جهت شمالی - جنوبی متمایل به غرب شهر بوده که نشان از تجمع و تمرکز بالاتر واحدهای آموزشی در مناطق مرکزی و شمالی- غربی شهر مانند منطقه سه و یک شهر بوده است. نتایج بهدستآمده از نقشهی سازگاری نشان داد که حدود 48 درصد از دبیرستانهای سطح شهر سنندج (معادل 16 مورد) در طیف سازگار و وضعیت بهینه و 6 دبیرستان معادل 18 درصد از دبیرستانهای سطح شهر در شرایط ناسازگار و نامطلوب نسبت به همجواری با سایر کاربریهای شهری قرار دارند. همچنین نقشهی پهنهبندی فضایی شهر نشان داد که حدود 33 درصد از مراکز آموزشی موردمطالعه در پهنهی فضایی مطلوب و 12 مرکز از دبیرستانهای موردمطالعه تحقیق (معادل 36 درصد از کل) در پهنهی فضایی نامطلوب و نسبتا نامطلوب مکان گزینی شدهاند.
One of the most important urban uses of educational centers is that the proper planning and spatial distribution of them with functional scales, principles of proximity to other urban uses and location in the desired spatial area are among the issues that should be considered by urban planners. In this regard, this study aimed to analyze the pattern of spatial distribution of educational centers (high schools) and its organization in Sanandaj. Descriptive Research Method - Analyzed and purposefully considered as applied research. The data collection method was documentary - library and field (observation). Quantitative methods including spatial analysis, spatial statistics and spatial zoning using Arc GIS 10.3 software were used to analyze the collected data. To identify the spatial distribution pattern of high school education centers, we used Moorechr('39')s methods, standard deviation ellipse, central mean and kernel density function, and AHP-Fuzzy methods in the form of 19 indices to measure spatial adaptation and spatial zoning. The results of the global Moran autocorrelation coefficient of 0.223 showed that the spatial distribution of high schools in the city of Sanandaj follows a relatively centralized pattern and the standard deviation ellipsoid has a north-south orientation that is westward. The higher concentration of training units has been in the central and north-western areas of the city such as District Three and One. The results of the adaptation map showed that about 48% of Sanandaj high schools (equivalent to 16 cases) are in optimum range and 6 high schools equivalent to 18% of high schools in poor and inappropriate conditions. Also, the spatial map of the city showed that about 33% of the educational centers studied in the desirable and relatively desirable spatial areas and 10 cases (equivalent to about 30%) of the educational centers in the spatial medium and 12 secondary schools. The case study (36% of the total) was located in an undesirable and relatively undesirable spatial area. The results show that more favorable conditions for distribution of high school educational centers can be considered in planning and more suitable zones for their location and redistribution.
خلاصه ماشینی:
1 *امید مبارکی 2 مرضیه اسمعیل پور 3 مریم محمدی تحلیل الگوی پراکنش فضایی مراکز آموزشی (مقطع دبیرستان ) و ساماندهی آن (مطالعه موردی: شهر سنندج ) تاریخ دریافت : ١٣٩٨/٠٩/٠٥ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٠٤/٠٤ چکیده یکی از مهم ترین کاربریهای شهری کاربریهای آموزشی است که توزیع فضایی مناسب آن ها با مقیاس های عملکردی ، رعایت اصول هم جواری با سایر کاربریهای شهری و قرارگیری در پهنه ی فضایی مطلوب از جمله مواردی است که در ایجاد و احداث آن ها باید مورد توجه برنامه ریزان شهری قرار گیرد.
(٢٠١٧) Hadidi et al، در پژوهشی تحت عنوان بررسی و تحلیل الگوی بهینه پراکنش مراکز آموزشی با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره (MADM) در محیط GIS در ناحیه یک کرمانشاه به این نتیجه رسیده اند که مدارس ناحیه یک برای پوشش دادن کل فضای منطقه کافی نبوده و برخی از محله های غربی ناحیه با داشتن تراکم زیاد، از دسترسی عادلانه و مطلوب محروم هستند و از پوشش مدارس موجود خارج میباشند، بنابراین در تعیین محدوده بندی، قواعد خاصی ازلحاظ برنامه - ریزی شهری رعایت نشده و پیشنهاد میشود در تحقیقات آتی به این نیاز مهم پاسخ مناسبی داده شود و محدوده - بندی باقاعده برای مدارس تعیین شود.
قابل ذکر است بیش تر تحقیقات پیشین در ارتباط با مدارس ابتدایی بوده است که با توجه به این که تاکنون موضوع الگوی توزیع فضایی فضاهای آموزشی (دبیرستان ) در سطح شهر سنندج مورد واکاوی قرار نگرفته است تحقیق حاضر میتواند از اهمیت خاصی برخوردار باشد که قطعا از روش های به کار رفته در تحقیقات پیشین نیز بهره گرفته است .