چکیده:
این مقالۀ بینارشتهای (تاریخی ـ ادیانی)، در پی معرفی مراکز آموزشی ترسایان ایران عصر ساسانی است تا بر پایة یافتههای تاریخی، به واکاوی دربارة اموری همچون انواع، پراکندگی جغرافیایی، نام و نشان معلمان و متعلمان، مواد آموزشی و دستاوردهای علمی، اقتصاد، و آموزش و پرورش در آنها بپردازد.
در این پژوهش بنیادی ـ تاریخی، که بهروش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است، برای کندوکاو دربارة موضوع، به گردآوری و ساماندهی اطلاعات تاریخی لازم پرداخته و پس از بررسی یافتهها معلوم شد: 1. گزارشهای تاریخی دربارة مراکز آموزشی ترسایان، بسیار بیش از گزارش دربارة نهادهای آموزشی زرتشتیان است؛ 2. مراکز آموزشی ترسایان سهگونه بوده است؛ 3. پراکندگی جغرافیایی این مراکز نامتوازن بوده است؛ 4. از نام و نشان شماری از این مراکز و مدرسان و شاگران آنها در تاریخ هیچ یاد نشده است؛ 5. محور اصلی برنامة درسی آنها کتاب مقدس بوده؛ اما علوم یونانی چون فلسفه و منطق و ریاضیات و پزشکی و... هم در آنها تدریس میشده است؛ 6. اقتصاد این مراکز بر کمکهای مردمی و موقوفات و مساعدتهای اسقفها متمرکز بوده است؛ 7. همة این مراکز را اسقفها برپا داشتهاند و ریاست آنها نیز با همین افراد بوده است؛ 8. شماری از این مراکز در دیرها ساخته میشدند؛ 9. این مراکز در اقتصاد و مدیریت و اخلاق و آداب آموزشی، تحت حاکمیت و پوشش حمایتی کلیسا بودهاند.
This interdisciplinary (historical-religious) paper seeks to introduce the educational centers for the Tarsayan (Christians) of Iran during the Sassanid era. Based on historical findings, it tries to analyze issues such as types, geographical distribution, names of teachers and students, educational materials and scientific achievements, economics and education. For scrutinizing the issue, this basic-historical research which is done through the descriptive-analytical method has collected and organized historical information. The research findings are as follows: 1- historical reports on Tarsayan educational centers are much more than reports on Zoroastrian educational institutions; 2- Tarsayan training centers have been of three types; 3- the geographical dispersion of these centers has been unbalanced; 4- the names of a number of these centers and their teachers and students have not been mentioned in history; 5- the main focus of their curriculum was the Bible; but Greek sciences such as philosophy, logic, mathematics, medicine, etc. were also taught; 6- the economy of these centers has been focused on public aid and endowments and assistance of bishops 7- all these centers were established and presided by the bishops; 8- a number of these centers were built in temples 9- in economics, management, ethics, and etiquette, these centers have been governed and supported by the church.
خلاصه ماشینی:
ir دريافت: 11/03/1399 ـ پذيرش: 12/07/1399 چکیده این مقالۀ بینارشتهای (تاریخی ـ ادیانی)، در پی معرفی مراکز آموزشی ترسایان ایران عصر ساسانی است تا بر پایة یافتههای تاریخی، به واكاوي دربارة اموري همچون انواع، پراکندگی جغرافیایی، نام و نشان معلمان و متعلمان، مواد آموزشی و دستاوردهای علمی، اقتصاد، و آموزش و پرورش در آنها بپردازد.
دانستنی دیگر آنکه دادههای تاریخی دربارة مسائل گوناگون مراکز آموزشی ترسایان ایران عصر ساسانی یکسان نیست؛ برای نمونه، دربارة معلمان و شاگردان شماری از مدارس، اطلاعاتی در دست است؛ اما تاریخ به معلمان و دانشآموختگان دیگر مدارس هیچ اشاره نکرده است.
همچنين گفته شده است، علت این نامگذاری آن بوده است که اصولاً مار افرام این مدرسه را در برابر مرکز آموزشی پیشین، برای ایرانیان ساخت، یا اینکه قدیس افرام با همکاران نصیبینی خود آموزشگاهی جداگانه در برابر مرکز پیشین برپا داشتند و با ایرانیان همداستان شدند و آنان را در این مرکز برتری دادند (دانشپژوه، 1357، ص95).
مواد آموزشی در مدرسة ادسا در حوزة علمیة ادسا، گذشته از علوم دینی، علوم یونانی هم تدریس میشد (نفیسی، 1384، ص111-112) و علومی چون فلسفة نوافلاطونی و نجوم و هندسه و ریاضیات و پزشکی مورد توجه بوده و شماری از متون یونانی به زبان سریانی ترجمه شده است (حبی، 1999، ص266-268).
شماری از دانشآموختگان بنام مدرسة نصیبین این مرکز آموزشی شاگردانی بسیار داشت که همه به تحصیل کتاب عهدین مشغول بودند و پس از اتمام دورة آموزشی، برای تعلیم و موعظه به سراسر ایران اعزام میشدند (حکمت، 1387، ص247).