چکیده:
در این مقاله دو نقشۀ قدیمی از منطقه لواسان تهران معرفی شده است. نقشهها در دور قاجار تهیه شده
و دو محلۀ گلندوک و شورکاب را شامل میشود. اطلاعاتی که در این مقاله آمده است شامل دو بخش
مطالعات کتابخانهای و میدانی است. مطالعة میدانی بخش عمده کار را به خود اختصاص میدهد؛ نام
برخی از فضاها و مالکان اراضی که شاید در هیچ کتاب و یا سند تاریخی نوشته نشده و صرفا ساکنان
قدیمی هستند که خاطراتی از آن دوران در ذهن خود دارند. بدین ترتیب با مراجعه حضوری به محلة
مورد نظر و تطبیق مکانها با آنچه در نقشة قدیم آمده، و مصاحبه با برخی افراد مطلع از تاریخچه و
محدوده جغرافیایی توانستیم شناخت جامعی تحصیل کرده و نامهای موجود در نقشه را بازخوانی نماییم.
نقشة اول مربوط به محله گلندوک لواسان است که در نوزدهم آبانماه سال ۳۰۳اق توسط آقای لطف
الهی ترسیم شده است. محله گلندوک متعلق به میرزا آقاخان نوری بود که به فرزندان اش ارث رسید و
تقسیم شد. بر روی نقشه نام نهرها، باغهاء اماکن و ابنیهای که در آن زمان در این محدوده قرار داشته
وجود دارد. محلة گلندوک در زمان قدیم سه رشته قنات و چندین نهر داشت که همگی آنها در حال
حاضر وجود دارند ولی اکثر باغها با توجه به اینکه منطقه از کاربری کشاورزی و باغی به مسکونی تغییر
پیدا کرده، از میان رفته اند. از جمله مجموعه بنام ،باغ و عمارت نظامالسلطان» وجود داشت که بعدها
تفکیک و فروخته شد.
نقشه دوم مربوط به قریة شورکاب در همسایگی محلة گلندوک است. این نقشه در سال ۱۳۲۴ش توسط
مهندس علی اصغر حیدریان پس از افراز در محل جهت تعیین سهم هر یک از مالکین تهیه شده است.
بر اساس این نقشهء این روستا متعلق به آقای آقا سیدکاظم اتحادء حسنآقا شریفی, و بانو مطهرالسادات
شریفی بوده است. بر روی نقشه نام نهرهاء قنوات و ابنیهای که در آن زمان در این محدوده قرار داشته
وجود دارد. شورکاب در زمان قدیم چندین قنات و نهر داشت که برخی از آنها در حال حاضر خشک شده
اند و تعدادی که باقی مانده اند آب شان به علت حفر چاههای فراوان در مسیرشان و برداشت غیرمتعارف
بسیار کم شده و با توجه به اینکه منطقه از کشاورزی به مسکونی تغییر پیدا کرده آب قنوات باقیمانده به
داخل رودخانه سرازیر میشود.