چکیده:
قوانین اسلام در عین مطابقت با فطرت و برخورداری از دقت و حکمت در وضع، ساده و
انعطافپذیرند تا مخاطب را در شرایط و حالات جدید پیش آمده از دشواری و تنگنایی رها سازند
و او را یاری رسانند. باوجوداین عدهای میکوشند اسلام را خشن، ایستا و بی اعتنا به هرگونه تغییر
و تحول نشان دهند. هدف پژوهش حاضر این است که گونههای مختلف انعطافپذیری را در
احکام و قوائین قرآن کریم استخراج و شرایطی را که سبب تغییر حکم اولیه شده است، بیان کند.
نتایج پژوهش نشان میدهد حکم الهی در هیچ شرایطی تعطیل پذیر نیست. ولی ممکن است
بهدلایل گوناگون و حسب شرایط پیش آمده تخفیف یابد پا به غیر خود تغییر کند و حتی بسته به
توان مکلف. حق انتخاب یک عمل از میان چندین عمل به او داده شده، یا بهتداسب اقدام طرف
مقابل، به مخحاطب اجازه عکسالعمل مناسبتری داده شود.
Being consistent with human nature and enjoying precision and
philosophy for their setting, Islamic rules are easy and flexible in order to
relieve their audience of the new situations and states caused by difficulties
and entanglements and to help them. In spite of this fact, some people try to
show a rough, static, and indifferent picture of Islam in respect of any
change and reform. The present research aims at extracting the different
types of flexibility out of the Holy Quran’s rules and laws and explaining the
situations that leads to changing the primary rules. The results of the study
show that the Divine law never stops, but it may be reduce or change into
another law due to the different reasons and situations. Even the legally
competent person has the right to choose from among a number of actions
depending on his/her power or to show a better reaction toward the action of
the other party compatible with his/her act.
خلاصه ماشینی:
در مقاله حاضر تلاش شده است به اين پرسش ها پاسخ داده شود که آيا احکام قرآنـي جزميـت دارند يا از قابليت انعطاف و تغيير برخوردارند؟ آيا انعطاف پذيري همه احکام ديـن اسـلام را شـامل ميشود؟ آيا دين اسلام با قوانين ثابت و لايتغيري که دارد، با پيشرفت هاي زمـان و توسـعه تمـدن و فرهنگ ، سازگار و با صور متغير زندگي قابل انطباق اسـت ؟ انعطاف پـذيري در قـرآن کـريم در چـه موضوعاتي تحقق مييابد؟ گونه هاي مختلف انعطاف پذيري در آيات قرآنـي کدام انـد؟ نوشـته هايي دراين باره هست ،١ ولي پژوهش حاضر تفاوت هايي با آنها دارد.
به رغم اينکه روزه تکليـف الهـي اسـت ، مـواردي از انعطـاف و سـهولت در آن وجـود دارد کـه مصاديق اين انعطاف پذيري در آيات قرآن کريم عبارت اند از: الف ) روزه فرد مريض : کسي که مريض است و توان روزه گرفتن ندارد، نبايـد روزه بگيـرد.
خداوند در آيات متعدد قرآن کريم ، جنگ و قتال را به عنوان حکم ثابت و هميشگي براي / / / تمامي مؤمنان واجب دانسته است : « » (بقـره : ۲۱۶)، حکـم « » و / / » را يکسان نميداند و « » را به خاطر رتبه برترشان وعده پاداشي عظـيم داده اسـت : / / / / / / / » / / / / » (نساء: ۹۵).