چکیده:
بررسی سیمای اخلاقی و رفتاری امام جواد (ع) وسیلهای است برای شناسایی
ویژگیها و صفات اخلاق فردی واجتماعی امام جواد نو وارائه الگوی عملی ودیگر
انسان هاست تا خود را ازمنجلاب وفساد اخلاقی رها کرده ودروادی پاکی و طهارت
اخلاقی گام نهند.
امام جواد مل در کمال عقل وادب وفضل وعلم بود. اوشخصیتی پرهیزکار وفادار
منزه از عیب داشت. هم چنین ایشان راهنمای امت، وراث امامان، گنج رحمت.
منبع حکمت، پیشرو برکت، نماد اخلاص، حجت والا مقام، دعوت کننده خلق به
حق،مفسرقرآن، یاوردین، حجت بربندگان، مقتدا وهدایت گرانسان هاست.
صبر و خویشتن داری از دیگر ویژگی های حضرت است، صبر امام زبانزد عام و خاص
می باشد. صبر امام جواد را می توان به چند دسته تقسیم کرد:
صبر در برابر مصیبت از دست دادن پدر بزرگوارش امام رضا(ع) در دوران طفولیت،
صبر در برابر دستگاه حکومتی جبار عباسی و مخالفان و دشمنان، و صبر در خانواده و
زندگی مشترک. البته مدارا کردن با مردم جلوه رفتاری دیگران است که جزء کمالات و
فضائل اخلاقی امام جواد(ع) محسوب می شود.
فضیلت بارز اخلاقی دیگری که در امام جواد وجود داشت، جود و بخشندگی و
بزرگواری حضرت است. او از اموال و مواهب خدادادی در راه خدا انفاق می کرد و د یگر
پیروان و شیعیانش را به این خصلت پسندیده توصیه می کرد.
خلاصه ماشینی:
در ايـن موضـوع از امام رضا(ع) روايـت زيبـا و گويايـي داريـم بديـن شـرح : «صفـوان بـن يحيـي گويـد: بـه حضـرت رضا(ع) عـرض کـردم : مـا قبـل از ايـن کـه ابـو جعفـر متولـد شـود راجـع بـه امـام بعـد از خودتـان از شـما سـؤال ميکرديـم ، مي فرموديد:بـه هميـن زودي خداونـد پسـري بـه مـن عنايـت خواهـد کـرد، اکنـون کـه خداونـد وي را بـه شـما عنايـت کـرده چشـم مـا را روشـن کنيـد، و بفرمائيـد پـس از شـما بـه کـه رجـوع کنيـم ؟ حضـرت رضـا بـه طـرف ابـو جعفـر اشـاره کردنـد، گفتـم : قربانـت گـردم ايـن کـه سـه سـاله اسـت ؟ فرمـود: مگـر چـه مـي شـود عيسـي در کمتـر از سـه سـال بـا مـردم احتجـاج کـرد.
»١٤ امـام جواد(ع) در سـخن ديگـري مي فرماينـد:«إن أنفسـنا و أموالنـا من مواهـب الله الهنيئة ، و عواريـه المسـتودعة ، يمتـع بمـا متـع منهـا فـي سـرورو غبطـة ، و يأخـذ مـا أخـذ منهـا فـي أجـر و حسـبة ، فمـن غلـب جزعـه علـي صبـره حبـط أجـره و نعـوذ بـالله مـن ذلـک »: جـان و دارايـي مــا، از بخشــش هــاي گــواراي خداســت و عاريــه ســپرده اوســت ، تــا آنجــا کــه از آن بهره منــد شـويم مايـه خوشـي و شـادي اسـت و آنچـه از آن برگرفتـه شـود اجـر و ثـواب اسـت ، پـس هـر کـه جزعـش بـر صبـرش غالـب شـود اجـرش ضايـع شـده و پنـاه بـه خـدا از آن .
برخــورد امــام بــا فرقــه هــاي منحــرف امــام جواد(ع) در برابــر فرقــه هايــي کــه در دوران آن حضـرت وجـود داشـتند، شـيعيان خـود را از ايـن نظ ـر کـه ايـن فرقـه هـا چـه مواضعـي در مقابـل آنــان بــه خــود گرفته انــد راهنمايــي مــي فرمــود.
»٣٢ مثالــي ديگــر در زمينــه بخشــندگي امــام جواد(ع) مــي تــوان بــه بخشــش ده هــزار درهــم از سـوي امـام اشـاره کرد:«يکـي از يـاران (ع)کـه بـه آن حضـرت بدهـکار بـود نـزد وي آمـد و عـرض کـرد: فدايـت شـوم !