چکیده:
از کمالالدّین محتشم کاشانی (935-996ق) هفت اثر زیر عنوان «هفت دیوان» بر جا مانده که تا کنون در قالب مجموعهٔ آثار و یا بهصورت برگزیده بارها به چاپ رسیده است. در این پژوهش با مقایسهٔ هشت چاپ، که مهمترین و کاملترین چاپهایِ آثار محتشم به شمارند، با دو نسخه از قدیمترین نسخ خطیِ آثار شاعر (هر دو مورَّخ 1088ق)، ابیاتی که در اغلب چاپها نادرست ضبط شده تصحیح، و دربارۀ اشکالات آنها توضیحاتی داده شده است.
Of Kamal al-Din Mohtasham-e Kashani (935-996 H./1529-1588) there have remained seven works designated “Seven Divans”, which have thus far been repeatedly printed in the form of collections of works or anthologies.By comparing these eight editions - regarded as the most important and the most complete printings of Mohtasham’s works - with two of the oldest manuscripts of the poet’s works, this survey tries to rectify the verses incorrectly recorded in many of the editions and offer explanations as to their problems.
خلاصه ماشینی:
تصحیح ابیات ج1/ص129 {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ( قتره در چاپ فیضی رایحه معنا شده است، درصورتیکه این واژه با همکردهای «زدن»و «کردن» به معنای «دویدن» به کار رفته است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} )شفائى اصفهانى، 1363: 87) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (لامع، 1365: 116) محمدرضا ترکی به این بیت و نیز بیت دیگری از محتشم اشاره کرده و قتره را به قطره اصلاح کرده است (ترکی، 1384: 102): {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (محتشم، 1389: 1/322) این واژه در ملی ـ مجلس (ملی: ف146؛ مجلس: ص110) و فیضی بهصورت قتره ضبط شده است.
ج2/ص112 {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ( برای پرهیز از تکرار که یکی از عیوب فصاحت است و نیز وضوح معنا بایستی براساسِ ضبط صحیح ملی ـ مجلس (ملی: ف395؛ مجلس: ص340)، محفل در مصراع اول به محمل تغییر یابد.
محتشم تفسنده را در جای دیگری از دیوان خود با همین ضبط در وصف دشت و بیابان آورده است: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (محتشم، 1389: 1/503) ج2/ص157 {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ( اگر ور، طبق ضبط ملی ـ مجلس (ملی: ف366؛ مجلس: ص314) به در اصلاح شود، مصراع دوم دارای فعل و در نتیجه، معنای بیت واضح میشود.
این بیت در چاپ فیضی نیست و از کتاب هفت دیوان (محتشم، 1380: 2/1695) نقل شده است.