چکیده:
وقتی مبنای عدالت با شکنجه توسط ماموران قضایی وغیر قضایی دولتی و یا توسط دست اندر کاران دستگاه عدالت شروع یا اتمام می شود، نه تنها رفتار آن ها مشروعیت ندارد، بلکه اعتماد مردم به دستگاه عدالت قضایی ضعیف و از بین می رود. هر چند قانون اساسی و قانون مجازات اسلامی تعریفی از شکنجه به عمل نیاورده اند، لیکن بر پایه مقررات اصل 38 قانون اساسی ، ماده 578 قانون مجازات اسلامی 1375 و ماده 45 لایحه پیش نویس جرایم علیه عدالت قضایی می توان گفت شکنجه عبارت است از هر رفتار عمدی که بر اثر آ ن درد یا رنج شدید جسمی یا روانی علیه فردی به منظور کسب اطلاعات یا گرفتن اقرار، شهادت، سوگند به وسیله یا به دستور ماموران دولتی صورت گیرد. ماده 578 قانون مجازات اسلامی دارای نواقصی می باشد و نمی تواند ضمانت اجرای مناسب درباب شکنجه باشد، ولی هم سو کردن این قانون و لایحه پیش نویس جرایم علیه عدالت قضایی با اسناد بین المللی می تواند قدم بزرگی در پیشگیری از شکنجه توسط مقامات و ماموران قضایی وغیر قضایی باشد. مهم ترین دلیل جرم انگاری شکنجه، ضرر و آسیب به منافع دیگران؛ در کنار دامنه اخلاق و قاعده احترام بوده که نباید مامور قضایی وغیر قضایی دولتی، دیگری را شکنجه کند تا بدین وسیله موجبات اخلال در روند صحیح اجرای عدالت فراهم نشود. از این رو این مقاله درصدد بررسی جرم انگاری شکنجه در ایران به عنوان جرمی علیه عدالت قضایی می باشد.
خلاصه ماشینی:
ماده 578 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 مقرر می دارد «هر یک از مستخدمین و ماموران قضایی وغیر قضایی دولتی برای این که متهمی را مجبور به اقرار کند او را اذیت و آزار بدنی نمایند، علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به حبس از 6 ماه تا 3 سال محکوم می گردد و چنان چه کسی در این خصوص دستور داده باشد فقط دستور دهنده به مجازات حبس مذکور محکوم خواهد شد.
اگر متهم به واسطه اذیت وآزار فوت کند مباشر مجازات آمر قتل را خواهد داشت» و ماده 587 این قانون مقرر می دارد «چنان چه مرتکب جرایم مواد قبل توقیف شده یا محبوس شده را تهدید به قتل نموده یا شکنجه وآزار بدنی وارد آورده باشد، علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به 1 تا 5 سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی محکوم خواهد شد».
بر پایه ماده 45 لایحه پیش نویس جرایم علیه عدالت قضایی نیز «هر یک از مستخدمان یا ماموران دولتی اعم از قضایی وغیر قضایی، برای آن که متهمی را مجبور به اقرار کند او را شکنجه و یا اذیت وآزار جسمی و یا روحی وروانی کند، علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به حداکثر مجازات مقرر در مواد 253، 254 و 258 این قانون 1 محکوم می شود و در صورت عدم انطباق با مواد مندرج در این مواد به حبس یا جزای نقدی تعزیری درجه شش محکوم می شود».