چکیده:
زمینه و هدف: ضربالمثلها به عنوان بخشی از فرهنگ عامه، دربردارندۀ نصایح و دستورات اخلاقی و منشا تغییر و تحول در ادبیات و علوم اخلاقی ملتها هستند و میتوانند در پیشگیری از جرم تاثیر بسزایی داشته باشند. این پژوهش در راستای این پرسش که نظریههای جرمشناسی پیشگیری در ضربالمثلهای فارسی کداماند و با هدف بازشناسی نظریههای جرمشناسی پیشگیری در آنها انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است که با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوا و با تکنیک کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل 99621 هزار ضربالمثل است که در دورۀ دوجلدی فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی گردآوری شده است. با استفاده از شیوۀ نمونهگیری هدفمند، ضربالمثلها انتخاب و پس از کدگذاری دادهها، حدود 991 ضربالمثل با مفهوم جرمشناسی پیشگیری گزینش شدند. در مرحلۀ کدگذاری باز ضربالمثلها، یعنی خردکردن، مقایسهکردن و مقولهپردازی دادهها، به کشف خصوصیات و ابعاد مقولات و مفهومسازی آنها با استفاده از روش استقرا پرداخته شد و سپس مقایسۀ مستمر کدهای باز و جمع موارد مشابه، ذیل یک مقوله در مرحلۀ کدگذاری محوری انجام شد. یافتهها و نتایج: بررسی کاملترین فرهنگ ضربالمثلهای فارسی مشتمل بر 99621 ضربالمثل، نشان داد حدود 991 مورد منطبق با نظریههای جرمشناسی پیشگیری هستند. به گونهای که هر دو شاخۀ پیشگیری غیرکیفری یعنی پیشگیری وضعی و پیشگیری اجتماعی در ضربالمثلها به خوبی نمایان است. در نتیجه میتوان گفت سه مولفۀ هستهای فرد، جامعه و خانواده خلاصۀ مضامین ضربالمثلهای مرتبط با نظریههای پیشگیری از جرم را تشکیل میدهند.
Background and Aim: As a part of popular culture, proverbs contain moral advice and instructions and are the source of change in the literature and moral sciences of nations and can be very effective in crime prevention. This research was conducted in line with the question of what are the theories of prevention criminology in Persian proverbs and with the aim of recognizing the criminological theories of prevention in them.Method: The present research is applied in terms of purpose, which was done with a qualitative approach and content analysis method via using open, axial and selective coding techniques.Results and conclusion: A study of the most complete culture of Persian proverbs, including 99621 proverbs, showed that about 991 cases are consistent with the criminological theories of prevention. In such a way that both branches of non-criminal prevention, namely situational prevention and social prevention, are clearly visible in the proverbs. As a result, it can be said that the three core components of the individual, society and the family form the summary of the themes of the proverbs related to crime prevention theories.