چکیده:
شکل نوین شکاف، یعنی «شکاف دیجیتالی جدید» یا «شکاف هوشمند»، شکاف میان افرادی است که به اینترنت دسترسی دارند؛ این نوع شکاف و نابرابری، در سطح مهارت و توانایی بهرهبرداری افراد از کارکردهای پیچیدۀ فناوری اطلاعات نمایان میشود. افزایش شکاف دیجیتالی در سراسر جهان، بهعنوان یکی از بزرگترین چالشهای عصر دیجیتال، با پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم در چندین حوزۀ جامعه اطلاعاتی نمایان شده و بررسی علمی آن ضرورت بیشتری یافته است؛ ازاینرو، این پژوهش برپایۀ نظریۀ بازتولید فرهنگی بوردیو، این پرسش را بررسی کرده است که سرمایۀ فرهنگی افراد به چه میزانی بر شکاف دیجیتالی میان آنان تأثیرگذار است؟» روش انجام این پژوهش، پیمایشی بوده و دادهها از طریق پرسشنامه گردآوری شدهاند. جامعۀ موردمطالعه، جوانان هجده تا بیستونه سالۀ شهرستان بابل (198/183 نفر) بوده و حجم نمونۀ آماری با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر برآورد شده است. دادههای پژوهش به شیوۀ نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای بهصورت تصادفی ساده از میان 8 محلۀ شهر بابل گردآوری شدهاند. نتایج پژوهش نشان داد که در میان افراد با سرمایههای فرهنگی گوناگون، شکاف دیجیتالی وجود دارد. نتایج بهدستآمده از آزمون رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که بهترتیب، بعد عینیتیافتۀ سرمایۀ فرهنگی (47/0=β)، بعد تجسدیافتۀ سرمایۀ فرهنگی (41/0=β)، و بعد نهادی سرمایۀ فرهنگی (20/0=β) بیشترین تأثیر را بر شکاف دیجیتالی میان افراد داشتهاند. افزونبراین، یافتههای پژوهش نشان داد که متغیر مستقل پژوهش، یعنی سرمایۀ فرهنگی، بهمیزان 26/0 از واریانس متغیر وابستۀ شکاف دیجیتالی را تبیین میکند.
An ever-increasing digital divide around the globe has turned into one of the greatest challenges to several areas of the information society with direct and indirect consequences. This has also increased the demand for more research in this field. This study, which is based on Bourdieu's cultural capital reproduction theory, is an attempt to answer the question as: To what extent individuals' cultural capital affects the digital gap among them? The survey method was applied in this research where a questionnaire was used to collect the data. The population of the study consisted of 183,198 youths from the city of Babol (Mazandaran, Iran) aged 18-29 years. The sample size was estimated to be 385 by Cochran formula. The data were then collected randomly in a multistage cluster sampling from 8 areas in the above city. The results showed that there is a digital divide among people with different cultural capitals. The results of multiple regression analysis showed that the objectified dimension of the cultural capital (β = 0.472), the embodied dimension (β = 0.41) and the institutionalized dimension (β = 0.20) had the greatest effect on the people's digital divide. The results also showed that the independent variable of the research, i.e. cultural capital, explained about 0.26 percent of the variance of the dependent variable, i.e. the digital divide.