چکیده:
استفاده از محتوای پژوهشهای منتشرشده و بهرهگیری از نقشههای ارائهشده در این پژوهشها، یکی از مهمترین مسیرها برای دریافت و درک درست از موقعیت شهرهای باستانی و تحلیل فضایی آنها است. این پژوهش بر آن است تا با استناد به مستندات و نقشههای تاریخی، از جمله نقشههای رابرت کرپورتر و پاسکال کُوست، ولفرام کلایس، تصاویر هوایی اریک اشمیت و نقشۀ حسین کریمان، موقعیت جغرافیایی شهر باستانی ری و ساختار شهری آن را شناسایی کند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به تحلیل محتوای منابع و متون منتشرشده به سرانجام رسیده است. بهطور کلی نقشهها و مستندات تاریخی در جایابی و مکانیابی شهر ری در قرون نخستین اسلامی نقش بهسزایی را ایفا میکند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که برخی از نقشهها دارای نواقصی هستند که باید در کنار هم مطالعه شوند. با مطالعۀ این مستندات مشخص شد که کهندژ در شمال شهر و در امتداد کوه طبرک قرار داشته است. منطقۀ شارستان نیز در جنوب کهندژ بهوسیلۀ حصار و بارویی مجزا شده است. بخش حومه و ربض شهر نیز بهوسیلۀ بارو و حصاری مستحکم محصور شده است. این حصار و بارو در غرب با عبور از کنار قلعهای در شمال غرب، بقعۀ امامزاده عبدالله را احاطه کرده و در ادامه در جنوب با عبور از قلعۀ گبری بهعنوان دروازۀ جنوبی شهر به دامنههای غربی شهر منتهی میشود. بر اساس مطالعه و بررسی نقشهها و مستندات تاریخی شهر در بخشهای جنوبی و غربی پیشرفت و گسترش یافته است.
The use of published research contents and the application of maps provided in such research is one of the most important ways to accurately discover and understand the location of ancient cities and their spatial analysis. The present research intends to identify the geographical location of the ancient city of Ray and its urban structure by referring to historical documents and maps, including maps provided by Robert Ker Porter and Pascal Coste, Wolfram Kleiss, aerial photographs of Eric Schmidt and Hussein Kariman’s map. This study has been conducted using a descriptive-analytical method and referring to content analysis of published sources and texts. In general, historical maps and documents play a significant role in locating Shahr-e-Rey in the early Islamic centuries. The results depict that some of these maps bear shortcomings, as such, they should be studied side by side. Through studying the maps and historical documents it became evident that Kohandej was located in the north of the city and along the Mount Tabarak. Moreover, it is observed that Sharestan area in the south of Kohendej was separated by a fence and rampart. The suburbs and Rabaz of the city were surrounded by a fortified rampart and fence. The fence and rampart in the west surrounded Imam Zadeh Abdollah’s shrine, passing along the northwest, then southwards passing through Qala Gabri, as the southern gate of the city, leading towards the western slopes. According to the study and investigation of historical maps and documents, it is found that the city has been developed and expanded on the southern and western parts.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش بر آن است تا با استناد به مـستندات و نقشه های تاریخی ، از جمله نقـشه هـای رابـرت کرپـورتر و پاسـکال کوسـت ، ولفـرام کلایس ، تصاویر هوایی اریک اشمیت و نقشۀ حسین کریمان ، موقعیت جغرافیایی شهر باستانی ری و ساختار شهری آن را شناسایی کنـد.
روش پژوهش این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و مبتنـی بـر مطالعـۀ تطبیقـی و تحلیـل محتـوای متـون و نقشه های منتشرشدۀ پژوهشگرانی چون رابرت کرپـورتر و پاسـکال کوسـت ، ولفـرام کلایـس ، تصاویر هوایی اریک اشمیت و نقشۀ حسین کریمان از شهر باستانی ری بهره برده است .
در این نقشه نقطۀ F در خارج از حصار و باروی در منطقۀ شرق شهر به عنوان بنای گنبدی شکل با کتیبه هایی دورتادور آن کـه از سنگ ساخته شده ، معرفی می شود.
لوح ٣١ (تصویر٢) در این تصویر دژ رشکان به عنوان منطقۀ حکومتی و شاه نشین ری (نقطـۀ A) و بقایـای بـاروی شارستان نیز در مقابل دژ رشکان نشان داده شده است (نقطۀ D).
در بخش شمال غربی نقشه نیز بقایای یـک عارضـه در ورودی بارو و حصار شهر وجود دارد که بـه نظـر مـی رسـد یـک بنـای قلعـه ماننـد در ورودی شـهر باشد(نقطۀ E).
), Rey Bāstān, Vol. 1, Tehrān, Entešārāt-e Dānešgāh-e Mellī Iran.
), Gozāreš Pažūhešhā-ye Bāstānšenāsī, Taʻīīn Ḥarīm Rey-e Bāstān Dar Sālhā-ye 1367, 1369 va 1370, Vol. 1, 2, Edāre Kole Mīrāṯ Farhangī, Gardešgarī Va Ṣanāʻ-ye Dastī Ostāne Tehrān, Gozāreše Montašer Nashodeh(In Persian).