چکیده:
عبارت جدید «خبر جعلی» با پدیدار شدن تغییرات گسترده در زیرساخت های ارتباطاتی و پدید آمدن رسانه های نو و تغییرات بعدی در ساختارها و نهادهای جوامع انسانی، ازجمله در سیاست و اقتصاد، در سالهای اخیر به یکی از مسائل بحثبرانگیز حوزههای عمومی و دانشگاهی رشته های مرتبط با روزنامه نگاری، رسانه، ارتباطات و فرهنگ تبدیل شده است. این اصطلاح علمی در مباحث عمومی برای تبیین پدیده های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد که لزوماً در معنای دقیق کلمه خبر جعلی نیست. فقدان تعریف واضح از اصطلاح خبر جعلی و مواردی که به صورت معمول با این اصطلاح علمی اشتباه گرفته میشوند شناسایی و مقابله با هرکدام از این موارد را دشوار میکند. این مقاله، با بررسی جامع منابع علمی موجود، انواع گونههای مشابهی را که بعضاً حتی از سوی افراد دانشگاهی با خبر جعلیْ یکسان در نظر گرفته میشوند شناسایی کرده است. این گونه های مشابه عبارتاند از: محتوای طنز، نقیضه، محتوای ساختگی، محتوای دستکاریشده، پروپاگاندا، محتوای تجاری، محتوای حیله گرانه و شایعه. سپس از طریق مصاحبۀ عمیق با 18 نفر از متخصصان حرفه ای و دانشگاهی حوزۀ خبر و رسانه، شاخصه هایی برای مقایسه و سازماندهی مفهومی این پدیده های رسانه ای به دست آمد که عبارتاند از: «مؤلف»، «سردبیری»، «محتوا» و «جنس رابطه». در پایان این مقاله، بر اساس شاخصههای به دست آمده، به تبیین اصطلاح خبر جعلی و تدوین یک جدول کامل برای بیان روشن تمایزها و تشابه ها پرداخته شده است.
The new term "fake news", with extensive changes in communications infrastructures and the emergence of new media and subsequent changes in the structures and institutions of human societies, including politics and economics has become one of the controversial issues of public and academic fields related to journalism, media, communication, and culture in recent years. This Scientific term is used in public discussions to explain different phenomena which are not necessarily mean fake news. The lack of clear definition of the term -fake news- and cases that are typically confused with this scientific term makes it difficult to understand the harm and consequences of it and the possibility of adopting solutions to combat it. This research has identified the similar types with fake news by a comprehensive review of available scientific sources: Satire, Parody, Fabrication, Manipulation, Propaganda, Advertising, Hoax, Rumor, so to obtain indicators to compare and conceptually organize these media phenomena. 18 experts of news and media were interviewed. These indicators are "author", "editorial", "content" and "gender relationship". At the end of this study, based on the obtained indicators, the term fake news is explained and a complete table is made to clearly express the differences and similarities of all similar types with fake news..
خلاصه ماشینی:
برخي پژوهشگران بر اين باورند، اصطلاح خبر جعلي چيز جديدي نيست و گفتمان معاصر و تبليغات رسانه اي اين اصطلاح را با رويکردي جديد عرضه و آن را به مطالب ساختگي و مشابه با گزارش هاي خبري وايرال شده ٤ در رسانه هاي اجتماعي اطلاق کرده است (,Tandoc ١٣٨ :٢٠١٨ ,Ling &Lim ).
(McGonagle, 2017) در حال حاضر فقدان يک تداعي بين الاذهاني مشترک براي درک ماهيت خبر جعلي ، حتي در بين نخبگان دانشگاهي و حرفه اي رسانه و خبر، باعث مي شود فهم دقيق اين پديده که مبناي اوليه هر نوع مقابله با تأثيرات نامطلوب آن در جوامع انساني امروز است دشوار شود؛ از سوي ديگر، توانايي انتزاع مفاهيم انساني و ايجاد تمايزهاي دقيق در بين واژگاني که در بادي امر ممکن است شبيه به هم به نظر برسند خود يکي از پايه هاي رشد علمي در حوزە علوم انساني به شمار ميآيد .
اين پژوهش ، با بررسي ٣٤ مقاله علمي که بين سال هاي ٣ه ه ٢ تا ١٧ه ٢ ميلادي از اصطلاح «خبر جعلي » استفاده کرده اند، گونه هاي مشابه خبر جعلي را شناسايي کرده است که از آن جمله مي توان به «طنز خبر»٦، «خبر نقيضه »٧، «ساختگي »٨، «محتواي دست کاري شده »٩، «تبليغات تجاري »ه ١ و «پروپاگاندا»١١ اشاره کرد.
شايد بتوان دقيق ترين تعريف از اين پديده را در تعريف آزادي ، ساعي و البرزي دانست که با بررسي ابعاد مختلف آن خبر جعلي را اطلاعات مخربي دانسته اند که به صورت حرفه اي و سازماني در پوشش خبر واقعي و در راستاي ايجاد جنگ رواني و فريب افکار عمومي غالبا بر بستر رسانه هاي شبکه اي غيررسمي شماره پنجاه وچهارم Quandt .