چکیده:
ردیف در شعر پارسی از دیرباز تا امروز همواره در خلق موسیقی بیرونی شعر، نقش آفرین بوده اســت . بسیاری از زیباترین غزل های ســعدی ، مولانا و حافظ غزل های مردفند. از طریق بررسی ردیف های شعر شاعران ، می توان دریافت که آنها کدام عناصر زبانی را برای تکرار در ردیف ، مورد تاکید قرار می داده اند. استاد شهریار در غزل های خود، گاهی اسم ، گاهی حرف ، گاهی ضمیر و گاه فعل یا صفت را به عنوان ردیف به کار برده است . این تحقیق ، ردیف های غزل شهریار را در جدول ویژه ای طبقه بندی می کند و به بررسی نقش و کارکرد دستوری آنها در هر بیت می پردازد.
خلاصه ماشینی:
جايگاه نقش دستوري رديف در ساختار غزل هاي استاد شهريار دکتر عطاالله کوپال ١ چکيده رديف در شعر پارسي از ديرباز تا امروز همواره در خلق موسيقي بيروني شعر، نقش آفرين بوده اســت .
بسياري از زيباترين غزل هاي سعدي ، مولانا و حافظ ، داراي رديف هســتند و از آنجايي که بنياد رديف بر تکرار اســتوار است و تکرار، خود شــالودة تأکيد بر روي يک مضمون را در انديشه شاعرتشکيل مي دهد، از طريق بررسي عنصر رديف در ميان اجزاي شعر پارسي ، مي توان مضامين تکرار شونده در تفکر شاعر را بازيابي کرد و همچنين دريافت که شاعر براي خلق موسيقي شعر خود و نهادن حسن ختامي بر وزن و آهنگ هر بيت ، کدام عانصر زباني را برگزيده و از آنها چگونه بهره برده است .
مولف رديف ها را در جدول ويژه اي طبقه بندي کرده است در اين جدول ها مي توان بســامد واژگان رديف را از حيث نقش دستوري آنها مشاهده کرد و دريافت که شهريار به کدام عنصر از عناصر ســازندة جملات در زبان فارسي تأکيد گذارده است و کدام يک را بيش از ديگر واژه ها در غزل هاي خود به عنوان رديف انتخاب کرده است .
سعديا گر نکند ياد تو آن ماه ، مرنج ما که باشيم که انديشۀ ما نيز کنند؟ (همان : ٣٦٧) از شاعران همدورة سعدي که او نيز مشرب صوفيانه داشته اما در سبک سخن خويش به شدت تحت تأثير سبک سخنوران قرن ششم در خراسان است ، بايد از سيف الدين محمد فرغاني نام برد که در کاربرد رديف در شــعر خود، بر خلاف قدما و همچنين بر خلاف استاد شــهريار که عمدتاً فعل را در جايگاه رديف مي نشانده است ، رديف هاي مکرر به وسيلۀ اسم ساخته است .