چکیده:
خانواده کوچک ترین و قدیمی ترین نهاد جامعه، بزرگ ترین نقش را در ایجاد و بقای آن دارد و یگانه زیربنای استوار جامعه و نخستین نهاد اجتماعی از نقش بی بدیلی در حفظ و تامین سلامت فرد و جامعه برخوردار است. ادامه حیات و بالندگی در دوام و قوام این نهاد مقدس به عوامل متعددی بستگی دارد که توجه به آن از سوی اعضای خانواده، جامعه و مسئولین کشور بسیار حائز اهمیت است. از جمله عواملی که به بقای خانواده کمک شایانی می کند، سلامت جنسی و کارکرد مناسب آن در چارچوب خانواده بر اساس شرع، قانون و عرف است. از همین روی از دیرباز تاکنون از جهات مختلف مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف جامعه شناسی، روان شناسی، تربیتی، فقه و حقوق قرار گرفته است. از جمله جهاتی که به ویژه در دهه های اخیر توجه به آن بیشتر شده سلامت جنسی خانواده است. امروز مشخص شده است که روابط جنسی پایدار زوجین در ثبات و تحکیم خانواده نقش موثری ایفا می نماید. قوانین رسمی در مورد نشوز مردان و نیازهای جنسی زن سکوت کرده و آن را نادیده گرفته است، فقه اسلامی به آن اشاره کرده و ارضای نیازهای جنسی را، هم برای مردان و هم برای زنان، در خانواده واجب می داند. علی رغم اینکه در متون اسلامی به حق هر دو زوجین در این زمینه توجه شده، اما نمایان شدن بیشتر این حق در خصوص زوج، موجب غفلت از حقوق جنسی زوجه گردیده است و این بحث در حالی مطرح می شود که می توان با شناسایی و تبیین صحیح این حقوق، به زندگی زناشویی تداوم و حیات دوباره بخشید.
خلاصه ماشینی:
الف ـ کراهت و نافرماني در زوج و زوجه اگرچه بر عصيان و نافرماني زوج و زوجه در قبال يکديگر نيز نشوز اطـلاق گرديـده و در متون فقهي از آن با واژه ي «والنشوز منهما» ياد مي شود، لکن به نظر مي رسد با الهـام از قرآن کريم مناسب تر آن است که از چنين صورتي به شقاق ياد شود؛ زيـرا در نـشوز يکي از طرفين در مقابل ديگري ايستادگي مي کند در حـالي کـه در شـقاق هـر يـک از زوجين اصطلاحا شق عصا کرده و به تفرقه و جدايي مي گرايند.
به عنوان نمونه ، پيـامبر اکرم (ص ) مي فرمايند: «برادرم جبرئيل به من خبر داد و همواره سفارش زنان را مي کرد تا آنجا که گمان کردم براي شوهر جايز نيست که به زنش اف بگويد، شما زنـان را بـه عنوان امانت الهي گرفته ايد» (نوري ٢٥٢) و مطابق فرموده ي پيامبر (ص ) نشستن مرد در کنار همسرش نزد خداوند دوست داشتني تر اسـت از اعتکـاف در مـسجد (ري شـهري : ٢٨٧) اميرالمؤمنين امام علي (ع ) نيز با اين مقدمه کـه زنـان در دسـت شـما امانـت انـد مي فرمايند: «بر آنان سخت نگيريد و بلاتکليفشان نگذاريد» (انـصاريان ١٣٧٩: ٢٧١).
در مجموع ، به نظر مـي رسـد در مواردي که زوج از تأديه ي حقوق شرعي از جمله حـسن معاشـرت امتنـاع ورزد و بـه علاوه حاضر به طلاق زن نيز نشود، ناشز بوده و مرتکب عمل حرامي شده است که هم در تعارض با مقاصد عالي شريعت است و هم ابعاد عمـومي و اجتمـاعي آن بـر کـسي پوشيده نيست و حکومت نمي تواند به يک فرد اجازه و امکان سوء اسـتفاده از حقـوقي را بدهد که هم ظلم بودن ، هم آثار منفي اجتمـاعي آن انکارناپـذير اسـت ؛ لـذا پيـشنهاد مي شود اين ماده در قوانين مربوط به خانواده اضافه شود.