چکیده:
توبه یکی ازمسائل مهم معارف اسلامی وازتاسیس های حقوق جزای اسلام است که برای اصلاح مجرم وخطاکار درنظرگرفته شده است و یکی از زیر بناهای اصلاح جامعه و پشتوانهای عظیم تربیتی است،و بر این اساس یکی از زیر ساخت های مهم فقه اجتماعی و جزائی را تشکیل میدهد بنابراین در مقاله حاضر تلاش شده به توبه و نقش آن در رفع محکومیت کیفری باذکر دلائل قرآنی، روایی و نظرات فقهای عظام درباره حدود و تعزیرات پرداخته شود بنابراین در نوشته حاضر بعد از تبیین کلیات و مفهوم شناسی، ابتدا به آثار توبه در سقوط مجازات شرعی قبل از اثبات جرم پرداخته شده است و در مرحله بعدی به آثار توبه در سقوط مجازات شرعی بعد از اثبات جرم توسط اقرار یا بینه پرداخته شده و در نهایت به بررسی محدوده اختیارات امام علیه السّلام در عفو و اجرای حدود و تعذیرات اشاره شده است.
درپایان چنین نتیجه می گیریم که باید به توبه متهم توجه خاص شود، تا مجرمان مشمول این امتیاز الهی شوند و هم در اجتماع شاهد کاهش تعداد خطا کاران باشیم از سویی( اثر توبه) در مورد مجرمان اصلاح بیشتر آنان را در پی خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
(کریمی جهرمی، ١٤١٢ق ، ج ١: ٢٤٣) و در جای دیگر میگوید: گرچه مورد سؤال فرار بعد از اقامه بینه است لیکن فقها / فرمایش امام را که فرمود: «ان تاب فما علیه شیئ» بر اینکه توبه قبل از قیام بینه بوده حمل کرده است (همان ، ج ٢: ٦٥) وی در ادامه در توجه عمل مشهور میگوید شاید بتوان چنین گفت که زانی بین خود و خدای سبحان توبه کرده بوده لکن شهود از آن خبر نداشته ولذا به شهادت اقدام کرده اند و چون زانی دیده است که قدرت اثبات توبه پیشین خود را ندارد فرار کرده است در چنین فرضی چیزی برعهده او نیست یعنی لاز م نیست که وی برای اجرای حد حاضر شود بلکه حاکم وظیفه اقامه حد را در صورت تمکن بروی دارد بلکه اگر جایش بداند باید برای دستگری وی گروهی را اعزام کند.
روشن است که چنین حمل خلاف ظاهر است و در روایات یاد شده چنین مطلبی که زانی پیش ۲٤ از بینه توبه کرده باشد نیست ، ازاین رو برخی دیگر از علما به راهی دیگر رفته و نوشته اند: متن روایت مثل صریح در نظر مشهور است ، زیرا در نقل شیخ صدوق چنین است : «ان تاب فما علیه شیئ و ان وقع فی ید الامام قبل ذلک اقام علیه الحد؛ اگر توبه کند چیزی بر او نیست و اگر قبل از توبه در دسترس حاکم واقع شود حد بر او جاری میشود.