چکیده:
داستان عشقی-قهرمانی یکی از انواع ادبی فارسی است که از جهاتی با داستان پهلوانی و از جهاتی با داستان عاشقانه مشابهتهایی دارد، اما تفاوتهایی که در این میان هست، باعث تمایز آن با این دو نوع مشابه میشود. در ادبیات غرب از دو نوع داستان عاشقانه و داستان عشقی-قهرمانی، با عنوان مشترک «رمانس» (داستان عشقی) یاد میشود. «بهرامنامه»ها را که روایتگر داستان زندگی بهرام گورند، از مصادیق نوع ادبی رمانس در ادبیات فارسی دانستهاند. در این میان، بعضی این منظومهها را در زمرۀ داستانهای عاشقانه محسوب کردهاند. هدف این مقاله اثبات «عشقی-قهرمانی» بودن این داستان و نیز شناخت ساختار روایی نوع ادبی «داستان عشقی-قهرمانی» و یافتن وجوه تشابه و تمایز آن با دو نوع مشابه است. برای این منظور از ریختشناسی، که یکی از ابزارهای دانش گونهشناسی در شناخت انواع ادبیِ روایی است، بهره گرفتهشدهاست. در این مقاله ابتدا با ریختشناسی پنج بهرامنامۀ مشهور و موجود ادبیات فارسی (هفتپیکر نظامی، هشتبهشت امیرخسرو، هفتاختر عبدیبیک شیرازی، بهرامنامۀ روحالامین شهرستانی و هفتمنظر هاتفی) خویشکاریها، شخصیتها و الگوهای روایی این داستان، بهعنوان یکی از مصادیق داستان عشقی-قهرمانی شناسایی شدهاند و در پایان بر همین اساس، وجوه تشابه و تمایز داستان عشقی-قهرمانی با داستان پهلوانی و داستان عاشقانه بیانشدهاست.
Heroic-love story is one of the Persian literary genres that is similar in some respects to the love story and in some ways to the heroic tale, but the differences that make up this point make it different with the two similar types. In the western literature, two types of love stories and heroic tales are called "romance", and in Persian literature, they have chosen the general equivalent of "lyric story". The purpose of this article is to recognize the literary type of the heroic-love story and to find similarities and differences of them with two similar types (the heroic story and love story). For this purpose, morphology, which is one of the typological tools in the recognition of literary types of narrative, has been used. In this article, firstly, with the morphology of the story of "Bahram V Gor", as one of the stories that have been considered as one of the most prominent examples of romance in Persian literature, has been dedicated to the identification of functions, characters and narrative model of the heroic-love story. In the end, on the basis of this, its similarity and its distinction with the heroic tale and the love story has been expressed.
خلاصه ماشینی:
از حماسه به رمانس گونه شناسی داستان عشقی-قهرمانی بر پایۀ بهرام نامه ها عباس واعظ زاده * چکیده داستان عشقی-قهرمانی یکی از انواع ادبی فارسی است که از جهاتی با داستان پهلوانی و از جهاتی با داستان عاشقانه مشابهت هایی دارد، اما تفاوت هایی که در این میان هسـت ، باعـث تمایز آن با این دو نوع مشابه میشود.
در این مقاله ابتـدا بـا ریخـت شناسـی پنج بهرام نامۀ مشهور و موجود ادبیات فارسی (هفت پیکر نظامی، هشت بهشـت امیرخسـرو، هفت اختر عبدیبیک شـیرازی، بهـرام نامـۀ روح الامـین شهرسـتانی و هفـت منظـر هـاتفی) خویشکاریها، شخصیت ها و الگوهای روایی این داستان ، به عنوان یکی از مصادیق داسـتان عشقی-قهرمانی شناسایی شده اند و در پایان بر همین اساس ، وجوه تشابه و تمـایز داسـتان عشقی-قهرمانی با داستان پهلوانی و داستان عاشقانه بیان شده است .
ما در این مقاله ، اصطلاح «داستان عشقی-قهرمانی» را به سه دلیل بـر «داسـتان پهلـوانی- عشقی» ترجیح دادیم : ١- این نوع از داستان یکی از زیرگونـه هـای داسـتان عشـقی اسـت و تقدیم واژۀ «عشقی» در این ترکیب ، این معنی را بهتر مـیرسـاند؛ ٢- واژۀ «پهلـوانی» معنـای ضمنی جوانمردی و عیاری را نیز در خود دارد، اما «قهرمانی» فقط ناظر بر اعمال قهرمانانـه و شجاعانۀ شخصیت اصلی داستان (قهرمان ) است ؛ و٣- واژۀ «قهرمانی» با واژۀ «عشـقی» هـم - حروفی دارد.