چکیده:
آیندهپژوهی دانشی است فراتمدنی و فرارشتهای که کشف آیندههای محتمل و تلاش برای ساخت آیندههای مطلوب را سرلوحه اهداف خود دارد. نگاه آیندهپژوهی به آینده بسیط نیست و باور به متکثر بودن آینده یا همان آیندههای بدیل (آیندههای گوناگونی که ممکن است برای افراد، گروهها و رویدادها وجود داشته باشد) دارد. انسان در این رویکرد مختار و کنشگرا است تا مجبور و واکنشگرا، بنابراین انسان قادر به ساختن آیندههای مبتنی بر امیال و آرزوهای خود است. امروزه از این رشته دانشگاهی تحت عنوان علم و هنر ساخت آینده یاد میشود و کشورهای جهان سعی دارند ابتدا به کسب این دانش تحت عنوان ابزاری راهبردی دست یابند و سپس به بازآفرینی آن متناسب با ارزشها و هنجارهای اجتماعی خود بپردازند.
دولتها میکوشند تا با استعانت از آیندهپژوهی به تسخیر پیشدستانه آینده فائق آیند و در تعامل با آینده و تلاش برای ساخت آن فقط عنصر نظارهگر وقوع رخدادهای آینده نباشند. در واقع آنها با این رویکرد نه تنها در مواجهه با آینده و دریای ژرف تغییرات همراه آن، غافلگیر نمیشوند بلکه با آگاهی و شناخت کامل به استقبال آینده خواهند رفت و در تقابل با آن به عنصری فعال و تصمیمساز مبدل میشوند. نگارنده در این مقاله سعی دارد با استعانت از منابع متنوع، با بیانی ساده به مقوله مبانی و مفاهیم آیندهپژوهی و آموزههای آن بپردازد. از طرفی تسری نگاه ترویجی در حوزه آیندهپژوهی ضروری است.
Futures Studies is a trans-cultural and trans-discipline knowledge which is seeking possible futures and creating the desired futures. It is an interesting field for all because of introducing techniques to realise human pereferable visions. Futures Studies is now a field of science and art of creating the futures. Most countries are learning the foundations and then customize it on the basis of their values and social cultures. They attempt to preempt future events in order to play an interactive or proactive role in controlling the futures. In fact, they will not surprise of occurring social changes and large events in the futures by futures studies. In this paper, we attempt to introduce the fundamental concepts of futures studies as a promotive subject and encourage scientist to apply forward thinking in planning and solving the social problems.
خلاصه ماشینی:
تعداد دارندگان مدرک دکتراي آينده پژوهي در حال حاضر به پنج نفر فزوني يافته است و ده ها دانشجوي ديگر نيز در سال هاي اخير از اين دانشگاه و ساير مراکز آموزشي و تحقيقاتي کشور به عرصه جامعه علمي وارد خواهند شد.
Desired Futures آينده پژوهي و آينده هاي بديل دنياي ما آکنده از تغييرات است و با گذشت زمان نيز بر وسعت ، شدت و زمان وقوع آنها افزوده مي شود.
(خزايي ، ١٣٩٢: ٦٧) شايد اين پرسش در ذهن مخاطبان طرح شود که چرا کلمه آينده در واژه لاتين آينده پژوهي به صورت جمع به کار مي رود؟ در واقع کاربرد کلمه آينده به صورت جمع مبين توجه اين حوزه از دانش به طيف متعددي از آينده هاي ممکن ٥ ، محتمل ٦ و مطلوب به جاي تنها يک آينده محتوم و قطعي است .
گاهي از آينده پژوهي تحت عنوان دانش اقدام ياد مي شود زيرا اين دانش در واقع بر فرصت اقدام مي افزايد تا از اين طريق قادر باشيم در برابر اتفاق هاي گوناگون عکس العمل هاي مناسبي از خود نشان دهيم از طرفي نگاه آن بر خلاف رويکردهاي سنتي که تنها به آينده هاي صلب و محتوم توجه دارند به آينده هاي بديل است و براي انسان آينده هاي متفاوتي را متصور مي شود تا بتوانيم متناسب با اميال و آرزوهايمان يکي از آنها را انتخاب کنيم و با اقدام هايي که در پيش خواهيم گرفت آينده مطلوب خود را ساخته و مهيا کنيم .