چکیده:
برای بسط و گسترش علم، مقابله با شبهعلم و در نتیجه بهبود وضعیت علمی و فرهنگی جامعه، عمومیسازی علم امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. در این راه بهترین، کارامدترین و در دسترس ترین ابزار رسانه است. با افزایش نفوذ و تأثیر رسانهها در جامعه، روزنامهنگاران علم سهم مهمی در ارتقای سطح دانش جامعه پیدا کردهاند. در نوشتار حاضر، پس از بررسی اصلیترین ویژگیهای شبهعلم و دلایل استقبال جامعه از آنها، چالشهای روزنامهنگاران علم در عمومیسازی علم را بررسی می کنیم، پس از آن به مرور مدلهای مختلف کارکردی که برای ترویج و عمومیسازی علم در جامعه مرسوم است، می پردازیم. همچنین با توجه به اینکه پژوهشها نشان میدهند ارزیابی تفکر انتقادی نسبت به مقابله با شبهعلم موفق است و توانایی ارزیابی ادعاها را افزایش داده است، در ادامه به بررسی و تحلیل نقش روزنامهنگاران علم در مقابله با رسوخ شبه علم به وسیله آموزش و کمک به بسط تفکر انتقادی در جامعه به عنوان ارزیابی متعهدانه، مهارتی و قضاوتی پرداخته ایم.
In order to develop science, to combat pseudoscience as well as to improve the scientific and cultural status in a society, publicizing science sounds an inevitable issue. Here, the most efficient and the most accessible tools are media because as their authority augments, science journalists increasingly play a crucial role in improving the level of people’s knowledge. After exploring the principal characteristics of pseudoscience and the reasons why it is welcomed by the public, the present study will examine the challenges faced by science journalists in publicizing science. In the next step, it will review a variety of functional models normally used to promote and to publicize science. Furthermore, diverse researches have affirmed that the evaluations carried out via critical thinking have successfully counteracted pseudoscience and, also, have increased the ability to assess various claims in this realm; thus, this study will analyze the role of science journalists in fighting against the prevailing of pseudoscience through teaching and expanding critical thinking as a committed assessing tool.
خلاصه ماشینی:
با وجود تلاش فعالان حوزه رسانه به خصوص روزنامه نگاران علم در راستاي ارتقاي سطح دانش جامعه و مقابله با شبه علم به کمک عمومي سازي و ساده سازي زبـان علـم ، ارتبـاط ميـان دانشمند به عنوان توليدکننده علم و عموم مـردم و رواج گفتمـان علمـي در جامعـه ، بـاز هـم شاهديم مردم همچنان به برخي موضوع هاي بسـيار عجيـب بـاور دارنـد و شـبه علـم و انـواع گوناگون باورهاي غيرمنطقي همچنان در جامعه بشـري جـولان مـي دهنـد.
وقتي همه اين چالش ها را در کنار واقعيت مهـم تنيـدگي شـبه علـم بـا زنـدگي مـردم قـرار مي دهيم به سختي کار روزنامه نگاران علم در مقابله با گسترش و رسوخ شبه علم در جامعه پي مي بريم ، به خصوص اينکه شبه علم يکي از باورهاي بسيار مسري است که بـه دلايـل مختلـف براي مردم جذاب است و فقدان درک درست از علم و پژوهش باعث رشد آن در تمام سطوح جامعه مي شود.
چگـونگي ايـن نقش تابع نوع استفاده از آنهاست که مثبت يا منفي بودن عملکرد آنهـا را مشـخص مـي سـازد (قديمي ، ١٣٩٥: ٢٤) در اين ميان نقش رسانه ها به خصوص رسانه هاي علمي و روزنامـه نگـاران علـم بـه عنـوان فعالان اين حوزه در مقابله با شبه علم کمتر مورد بررسي قرار گرفته است به عبارتي منابعي کـه به طور مشخص به اين مبحث پرداخته باشند بسيار اندک اند، اما برخـي از منـابع بـه صـورت غيرمستقيم اين موضوع را مورد کاوش قرار داده اند.