چکیده:
هدف از این مقاله ارائه چارچوبی نظری در بهکارگیری تاریخ و فلسفهعلم در آموزشعلوم از سه منظر دانش، مهارت و نگرش است که با توجه به اهداف استاندارد آموزشعلوم میتواند زمینۀ لازم را برای درک و شناخت بهتر این اهداف و تحقق بخشیدن به آنها فراهم کند. حاصل این پژوهش صورتبندی برخی اصول راهنمای ایجابی و سلبی دربهکارگیری علمشناسی در آموزشعلوم است که چارچوب نظری موردنظر را فراهم میکنند. همچنین نشان میدهد که از منظر دانشی، تاریخ و فلسفه علم میتواند شناختی دقیقتر از چیستی علم، روش و فرایندهای علمی برای فراگیرندگان فراهم کند. از منظر مهارتی، مبتنی بر دانش صحیح درباره علم و روشهای آن، مهارت علمورزی و دانشمندگونه عمل کردن دربرابر مسائل و چالشهای متفاوت را میتواند فراهم کند. ازمنظر نگرشی، تاریخ و فلسفهعلم میتواند نگرشی دقیقتر در زمینۀ علم و جهانبینی ناشی از آن، حدود و ثغور علم و نیز معضلات و مسائل آن فراهم کند. اساسا شناخت و درک درست چیستی علم و پرورش مهارتهای فرایندی و علمورزی، خود از اهداف مهم آموزشعلوم است که مستلزم بهکارگیری علمشناسی است. در نهایت، با توجه به انفکاکناپذیری علمشناسی از آموزشعلوم و امکان شکلگیری دیدگاهی غیردقیق و نامنسجم دربارۀ علم و ایجاد کجفهمی درباره آن، آموزش علمشناسی در مقاطع متوسطه و دانشگاهی، بهویژه آموزش پیش از خدمت و ضمن خدمت معلمان دروس علومتجربی ضروری مینماید.
To help improve Science education, it is assumed that the knowledge of Science history and philosophy can help and all needed is a theoretical framework for doing so, to which this paper is addressed. It is further assumed that using the knowledge of history and philosophy of Science can not only help with the cognitive aspects of teaching and learning science, but it improves the affective and behavioral aspects of these undertakings as well. Not only the learners’ knowledge of what Science and its methods are improves, but once they know what true science is, their skills improve too, and they start behaving like a true scientist. The attitude and the world view of the learners also improve once they become aware of the history and philosophy of Science. Given the inseparability of history and philosophy of Science from Science education, it is necessary to cover these areas within high school and university curricula in order to prevent any misunderstanding of Science and formation of inexact and non-cohesive views in this regard.