چکیده:
از گذر تحليل انتقادی محتوای هر کتاب درسی، میزان هدفمندی محتوای کتاب و هماهنگی اهداف آموزشی آن با توانمندی فراگيران در ترازوی نقد و بررسی قرار میگیرد و از آنجا که شناسایی نقاط قوت و ضعف محتوای آموزشی برای تولید دانش و بهرهبرداری از آن در عمل، حائز اهمیت است، میتوان به ضرورت ارزیابی محتوای کتابهای درسی پی برد تا فرصتی برای تأليف کتابهایی هدفمند در جهت تحقّق برنامههای آموزشی فراهم گردد و به تبع آن تأثیرات مثبتی در فرايند آموزش مشاهده شود؛ از اين رو در جستار حاضر، مجموعة سه جلدی «العربية بين يدﻳﻚ» که یکی از منابع مهم و شناخته شدة آموزش زبان عربی به شمار میرود، بر اساس الگوی ويليام رومی ارزیابی گرديد. روش تحقیق در پژوهش پیش رو، توصیف و تحليل انتقادی و کيفی محتوا است و واحدهای تحليل شامل جملات متنِ دروس، تمارین و تصاویر کتاب میشود. نتایج نشان میدهد متون کتاب مورد بحث به صورت غيرفعّال ارائه شده است و ذهن زبانآموزان را درگیر نمیکند، درحالیکه تمارین و تصاویر مندرج در برخی جلدها، حالت پويا دارد و زمينه را جهت کنکاش ذهنی زبانآموزان و تقویت قوّة تحليل و پرسشگری آنها فراهم میسازد. پس از بررسی و مقایسة کلّی سیر تحوّل و پویایی محتوای کتاب نیز روشن گرديد که تمارین تنها در جلد دوّم نسبت به جلد اوّل به سمت پویایی گرایش دارد، امّا این سیر صعودی به سوی فعّال شدن، در متون و تصاویر جلد دوّم و سوّم کتاب دیده نمیشود.
یتم تبیین وتقویم الاهداف المتوخاه من الکتب المدرسیه ومدی تناسق هذه الاهداف مع کفایات المتعلمین من خلال التحلیل النقدی للمحتوی المتضمن فیها. فنظرا لاهمیه کشف جوانب القوه والضعف لکل محتوی تعلیمی ودوره فی انتاج المعارف وتطبیقها عملیا یمکن الوقوف علی مدی خطوره تحلیل محتوی الکتب المدرسیه وذلک من اجل توفیر الارضیه الملايمه لتالیف کتب هادفه تساعد علی اثمار البرامج التعلیمیه مما تترک اثارها الایجابیه فی عملیه التعلیم. انطلاقا من هذا، لقد تم بالدراسه الحاضره تقویم مجموعه کتب «العربیه بین یدیک» وفقا لرویه ویلیم رومی وذلک باعتبارها من المصادر الريیسه المعروفه فی مجال تعلیم اللغه العربیه. فیعتمد منهج البحث علی الوصف والتحلیل النقدی لمحتوی الکتب المدروسه ووحدات الدراسه تشمل الجمل الموجوده فی نصوص کل درس واسيله التدریبات وکذلک الصور المندرجه فیها. تبین نتايج الدراسه ان نصوص الکتب عرضت بشکل غیر فعال دون ان یتفاعل بها المتلقی، بینما تکون التدریبات والصور المتمثله فی بعض المجلدات علی مستوی من الفعالیه مما یتیح المجال للاستکشاف العقلی وتنمیه قوه التحلیل والاستجواب لدی المتعلمین. فتجلی من خلال دراسه الوتیره التی سار علیها الکتاب من حیث مستوی تحول وفعالیه المحتوی ان التدریبات المندرجه بالمجلد الثانی تنطلق نحو الفعالیه فی حین لا تلمس هذه الوتیره التصاعدیه بالنصوص والصور فی المجلدین الثانی والثالث.
With regard to the purpose of analyzing the content of each textbook, the objective of the book content and the coordination of its educational goals with the empowerment of stakeholders in the scale of critique is thoroughly investigated. Since it is important to identify strengths and weaknesses to produce knowledge and use it in practice, it is possible to find the necessity to evaluate the content of textbooks in order to reveal the strengths and weaknesses of these resources and eliminate objections in them, there is an opportunity to book targeted books for achieving educational programs, consequently, positive effects will be observed in the curriculum. For this reason, in this paper, the three - volume Al-Arabiytu Bayna Yadayk book which is one of the most important and known sources of Arabic language training is evaluated through the William Romey's Method. The research method of this paper is description and critical analysis of content and the units of analysis include the sentences of the courses, the questions of the exercises and the images of the book. The results show that the literature review of the topic is passive and not sufficient enough to engage the students' minds. But the images included in the book are active and pave the way for the mental engagement of the learners. Moreover, its analysis and questioning is satisfactory. While study and comparing the evolution of the content of the three volumes of the book, this can be concluded that the development of the exercises from the first chapter to the second chapter of this books is dynamic enough, whereas this this ascending trend is not to be seen in the texts and the images of the second and third volume of the book.