چکیده:
سنوسیه یکی از جنبشهای تأثیرگذار اسلامی است که به ایجاد یک جامعه انسانی با مؤلفههای فرهنگی و اقتصادی با توجه به تواناییها و امکانات در دسترس، اهتمام ورزید. این حرکت، جنبشی محلی نبود؛ بلکه موسس آن، محمد بن علی السنوسی، به گونهای عمل کردکه جنبشی عربی و با نفوذ گسترده باشد. این پژوهش سعی دارد یک دوره مهم از تاریخ جنبش سنوسی در حجاز را بررسی، و تأثیرات مذهبی و فرهنگی آن را بر جامعه حجاز آشکار کند.منطقة حجاز، به دلیل اهمیت مذهبی، در تاریخ جنبش سنوسی از جایگاه برجستهای برخوردار است؛ در واقع دعوت سنوسی از حجاز آغاز شد. اولین زاویه (خانقاه) سنوسی در حجاز و در کوه ابیقبیس، و سپس تعداد زیادی از زاویههای سنوسی در حجازو سایر بلاد اسلامی ایجاد شدکه مورد استقبال عده کثیری از اهل حجاز واقع شد.شیخ فالح الظاهری یکی از برجسته ترین شاگردان زاویه سنوسی بود که بعداً یکی از شیوخ برجسته آن شد و شهرت وی در افقها گسترش یافت. وی به مقام علمی برجستهای دست یافتکه شایسته تدریس در بسیاری از سرزمینهای اسلامی شد؛ تا جاییکه سلطان عبدالحمید از وی برای تدریس در استانبول دعوت کرد و عدهای از طلاب به دست او تربیت شدند و پرچم علم را در جهان اسلام برافراشتند.
This article deals with the religious and cultural impacts of the Sanussiyya Movement in the Hejaz as one of the most influential Islamic movements because, based on the capabilities and available facilities, it helped in creating a human society with cultural and economic components according to the then data. This movement was not a local one; rather, its founder, Muhammad ibn Ali al-Sannssi, acted in a way to make it an influential Arab movement. This study sought to record an important period in the history of the Sanussiyya movement in the Hejaz and attempted to discover its roles and effects on the Hejaz community. The Hejaz region, due to its religious importance, enjoyed a prominent place in the history of this movement. In fact, the Sanussi invitation began in the Hejaz. The first Sanussi Zawiyah (assembly) was established in the Hejaz and in Abi Qabis Mountain, then many of the Sanussi Zawiyahs were established in the Hejaz and other Islamic countries, welcomed by many people of the region. Sheikh Faleh Al-Zahiri was one of the most prominent students of the Sanussi Zawiyah and later became one of its prominent sheikhs and his fame spread in the horizons. He achieved a prominent scientific place in many Islamic regions to teach, so much so that Sultan Abdul Hamid invited him to teach in Istanbul. He trained scholars who carried the standard of science in the Islamic world.
خلاصه ماشینی:
تأثیرات جنبش سنوسیه در حجاز (مطالعه موردی شیخ فالح الظاهری) نوع مقاله : تاریخ و رجال نویسندگان رضا تقی زاده 1 منال المریطب 2 1 دانشجوی دکترای تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران 2 جامعة الملک عبدالعزیز، قسم التاریخ، جده، السعودی چکیده سنوسیه یکی از جنبشهای تأثیرگذار اسلامی است که به ایجاد یک جامعه انسانی با مؤلفههای فرهنگی و اقتصادی با توجه به تواناییها و امکانات در دسترس، اهتمام ورزید.
کلیدواژهها سنوسیه محمد بن علی سنوسی صوفیه فالح الظاهری حجاز لیبی اصل مقاله مقدمه جهان اسلام در طول قرن سیزدهم هجری (قرن نوزدهم میلادی) شاهد وخامت زیادی در جنبههای مختلف زندگی سیاسی، مذهبی و فرهنگی بود.
این مسئله در کتابش با عنوان شفاء الصدر باری المسائل العشر آشکارا دیده میشود (سنوسی(ج)، 1968م، ص26) همچنین سنوسی با طریقههای صوفیانه زیادی در فاس آشنا شد؛ زیرا فاس در آن زمان مرکز بسیاری از طریقههای صوفیه قلمداد میشد؛ چرا که بای سلیمان به برخی از فرقهها اجازه اقامت در فاس داد و امنیت آنها برای زندگی را فراهم کرد و آنها در بیان عقاید خود، آزادی مطلق به دست آوردند.
همچنین در مورد او شایع شده بودکه تمایل به قدرت دارد و همین باعث شدکه توجه حاکم فاس را برانگیزد؛ ازاینرو سنوسی دریافتکه اقامت وی در آنجا با خطرات زیادی همراه است و به اهداف اصلاحی و دعوت خود دست نخواهد یافت.
(صباغ، 2011م، ص16) پس از تأسیس زاویه ابوقبیس، سنوسی قادر به اقامت در حجاز برای مدت طولانی نبود؛ زیرا چندین عامل[11] در کنار هم، وی را وادار به ترک مکه در سال 1255قمری / 1839میلادی، و بازگشت به برقه (سیرنائیکا) کرد.